بزرگنمايي:
عصر کرد - آلوئه‌ورا را مردم کردستان خیلی وقت نیست که می شناسند و این گیاه برای مردمان این دیار جزو گیاهان جدید محسوب می شود در حالیکه متعلق به چهار هزار سال پیش از میلاد مسیح است.
از آنجا که آلوئه‌ورا ویژه کشت در مناطق گرم و خشک است بی شک کردستان در گذشته و هم اکنون در فضای باز شرایط تولید آن را ندارد ولی به مدد ایجاد و توسعه گلخانه‌ها که به واسطه وجود آنها امکان تولید بسیاری از گیاهان را می توان فراهم کرد، امروز شاهد تولید آن در هفت واحد در شهرستان های مریوان و کامیاران هستیم.
گیاهی تلخ و صبور و درمانگر
آنگونه که در منابع مختلف از جمله کتابی با عنوان آلوئه‌ورا نوشته محمدرضا احمدزاده آمده است: واژه «آلوئه» از واژه عربی آلوهه به معنی جسم تلخ و درخشان گرفته شده که دلیل این نامگذاری؛ تلخ بودن ماده موجود در زیر لایه سطحی برگ این گیاه است و واژه «ورا» هم از کلمه لاتین «وروس» به معنی حقیقت گرفته شده که بیانگر خواص درمانی ارزشمند این گیاه است. در کشورهای مختلف می توان تنوع زیادی از نام ها برای این گیاه دید که از جلمه آن ها می توان به علوا، صبارا، کهیکوار، بولو و کوار اشاره کرد.
گیاه صبر در گذشته در شهرها و روستاهای جنوب ایران کشت می شد و براساس تحقیقات و مشاهدات محققان و پرس و جوهایی که از اهالی این مناطق کردند عنوان شده به دلیل استقامتی که آلوئه‌ورا در برابر گرما و بی آبی دارد نام صبر را بر آن نهادند.
چرخه زندگی 20 ساله آلوئه ورا
آلوئه‌ورا گیاهی با ظاهر بوته‌ای و همیشه سبز که بلندی آن 60 تا 100 سانتی‌متر است و دارای برگ های گوشتی نیزه‌ای شکل و سه گوش محتوای مواد زیستی (بیولوژیک) فعال است که به محور ساقه به طور الگوی مارپیچی متصل است.
هر بوته از این گیاه دارای 10 تا 20 عدد برگ است و هر گیاهچه آن پس از 2 سال وارد مرحله زایشی می شود و تولید پاجوش می کند نکته جالب توجه این است که چرخه زندگی آن بعد از 20 سال به پایان می رسد.
همین ویژگی آن افزون بر خواص و کاربرد دارویی، آرایشی، بهداشتی و غذایی باعث شده است صرفه اقتصادی فراوانی داشته باشد و طرفداران زیادی پیدا کند به گونه‌ای که حتی در استان سردسیری هم چون کردستان با مهیا کردن شرایط کشت اقدام به تولید آن در فضای گلخانه که امکان کنترل شرایط محیطی در آن وجود دارد؛ کنند.
مجتمع گلخانه‌ای کال واقع در شهرستان مریوان دارای 12 واحد است که از این تعداد پنج واحد آن به کشت آلوئه‌ورا اختصاص پیدا کرده است و مابقی هم به زیر کشت خیار، گوجه فرنگی، توت فرنگی و پیازچه رفته است و از این واحدها هم یکی، دو واحد بیان کردند در کشت آینده قصد دارند اقدام به کشت گیاه صبر کنند.
صادرات آلوئه‌ورا هدف تولیدکنندگان این محصول در کردستان
ناصح مهاجر، یکی از گلخانه داران شهرستان مریوان است که دارای مدرک فوق دیپلم مکانیک بوده و از سال 1395 فعالیت خود را در زمینه کشت محصولات گلخانه ای آغاز کرده است؛ در سال های نخست فعالیتش اقدام به کشت خیار کرد و سپس با در نظر گرفتن صرفه اقتصادی بیشتر حدود یک سالی است اقدام به کشت آلوئه‌ورا کرده است.
این گلخانه دار مریوانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به اینکه او نخستین تولید کننده‌ای است که در بین گلخانه‌داران این شهرستان اقدام به کشت آلوئه‌ورا کرده است، گفت: بعد از سنجش شرایط به ویژه از لحاظ محیطی و بررسی بازار فروش؛ تولید این محصول را آغاز کردم.
مهاجر با اشاره به اینکه در سطح چهار هزار و 500 مترمربع از گلخانه اقدام به کشت آلوئه‌ورا کرده است، اضافه کرد: در سال 2 دوره اقدام به برداشت محصول می‌کنیم و از هر بوته سه برگ مناسب و بازارپسند که دارای بیشترین ژل باشد جدا می‌کنیم.
وی با اشاره به اینکه 2 ماه دیگر دومین برداشت خود را از محصول گلخانه انجام می دهیم؛ ادامه داد: اگرچه می گویند بعد از کشت آلوئه‌ورا تا 20 سال می توان از آن محصول برداشت کرد ولی کارشناسان پیشنهاد می کنند تا 10 سال این کار انجام شود.
این گلخانه دار امیدوار است بعد از چند دوره تولید با مهیا کردن شرایط از سوی مسوولان استان بتواند اقدام به صادرات این گیاه از طریق مرز بین المللی باشماق مریوان کند.
این گلخانه دار مریوانی برای کار در بخش گلخانه اقدام به سرمایه‌گذاری چهار میلیارد ریال از محل آورده شخصی و 12 میلیارد ریال وام از بانک کشاورزی کرده است و سه سال است که بازپرداخت این میزان وام آغاز شده است.
مهاجر ادامه داد: سال گذشته به دلیل مشکلاتی هم چون قطعی برق و کاهش تولید که گلخانه‌داران هم درگیر آن شدند در بازپرداخت وام خود دچار مشکل شدیم و یک ماه گذشته و در بازدید جمعی از مسوولان استان به ویژه رییس سازمان جهاد کشاورزی و سرپرست امور شعب بانک کشاورزی درخواست امهال آن را کردم ولی هنوز هم در این راستا کاری انجام نشده است و انتظار می‌رود با در نظر گرفتن شرایط و وضعیت اقتصادی، تولیدکنندگان بیشتر مورد حمایت قرار گیرند.
اندام مورد استفاده در گیاه صبر برگ آن است؛ منطقه مرکزی درون برگ محتوی سلول های پارانشیمی با دیواره نازک است که به عنوان ژل شناخته شده این ژل از یک محلول هیدروکلوئید که در دیواره سلول ها جا گرفته تشکیل شده است و همه گونه‌های آلوئه دارای ژل است ولی از برخی از آنها قابلیت استفاده تجاری دارند.
سرمایه‌گذاری در فرآوری آلوئه‌ورا
علی خسروی یکی دیگر از گلخانه داران شهرستان مریوان است که از سال 1394 در این زمینه مشغول به کار شده است و تاکنون اقدام به کشت گلخانه ای محصولاتی هم چون خیار، گوجه فرنگی و توت فرنگی کرده است.
وی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: آلوئه ورا چون کم دردسر، کم آفت و گیاه مقاومی است و هر سال هم نیاز به کشت مجدد ندارد و این مورد باعث کاهش هزینه های کشت محصول هم می شود، اقدام به کشت آن کردیم.
خسروی بر سرمایه‌گذار در زمینه فرآوری این محصول تاکید کرد و گفت: نوشیدنی آلوئه ورا یکی از نوشیدنی های پرطرفدار است که ایجاد واحد تولیدی در استان و صادرات محصول آن می تواند ارزآوری خوبی داشته باشد.
محصولات گلخانه‌ای به طور عمده به فروش می رسد اما آلوئه‌ورا به صورت کیلویی از گلخانه‌داران خریداری می شود قیمت هر کیلوگرم آن در مجتمع گلخانه‌ای کال مریوان 60 هزار ریال است که توسط واسطه‌هایی به همه نقاط کشور صادر می‌شود.
وجود 7 واحد کشت گلخانه‌ای آلوئه‌ورا در استان
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی کردستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به اینکه از 118 واحد گلخانه صنعتی، کوچک مقیاس و تونل پلاستیکی در استان هفت واحد به کشت آلوئه‌ورا اختصاص دارد، اظهار داشت: به ازای هر هکتار 200 تا 250 تن در سال می توان آلوئه‌ورا در گلخانه تولید کرد.
حاجی میرزایی از مهمترین ویژگی های این گیاه را نیاز آبی کم، گرمادوست بودن و بازار مطلوب آن خواند و اضافه کرد: با توجه به کمبود منابع آبی و کاهش نزولات جوی، کشت آلوئه‌ورا یکی از الگوهای کشت موفق در استان است.
وی با اشاره به اینکه گیاه صبر که در کردستان با نام آلوئه‌ورا شناخته می شود را به عنوان گیاه هزار خاصیت هم می شناسند، افزود: تولید این محصول توجیه اقتصادی دارد و با فرآوری آن هم زمینه تولید و ایجاد اشتغال بیشتر فراهم می شود.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی کردستان با اعلام اینکه از سرمایه‌گذاران در همه بخش های کشاورزی به ویژه گلخانه حمایت می شود، گفت: یکی از برنامه‌های شاخص وزارت جهاد کشاورزی توسعه گلخانه‌ها است که برای استان کردستان هم مقرر شده میزان سطح گلخانه‌ها از 37.5 هکتار کنونی طی سال جاری و سال آینده به بیش از 300 هکتار افزایش یابد.
افزون بر مزایای ذکر شده در ارتباط با گیاه صبر یا همان آلوئه‌ورا، می توان به تحقیقات انجام شده توسط پژوهشگران کشورمان از جمله سمیه رستگار و حیدر مفتاحی‌زاده اشاره کرد که براساس نتایج حاصله پوشش های خوراکی ژل آلوئه ورا نقش موثری در حفظ کیفیت میوه در مدت انباری و کاهش ضایعات آن دارند و از جمله میوه‌هایی که آزمایش انجام شده برروی آنها مثبت گزارش شده انبه و فلفل دلمه‌ای است.
تمایل برای کشت آلوئه‌ورا در گلخانه‌های کردستان در حال افزایش است این مساله، تولید و بازار مطلوب و کسب درآمد مناسب از کشت این محصول را می رساند لذا بهترین شرایط برای ورود بسیاری از سرمایه‌گذاران و فارغ‌التحصیلان بخش کشاورزی و توسعه کشت این محصول فراهم است و با توسعه آن هم زمینه فرآوری این گیاه در داخل استان و هم صادرات آن ایجاد خواهد شد.