عصر کرد - ایسنا /فناوریهای هوش مصنوعی مخصوص نوزادان بهسرعت در حال افزایش هستند، اما پژوهشگران هشدار میدهند که این فناوریها میتوانند اضطراب را بیشتر کرده و والد را از نیازهای واقعی نوزاد منحرف کنند.
حدود 250 نوزاد در هر دقیقه در سراسر جهان به دنیا میآیند. بسیاری از این نوزادان متعلق به والدینی هستند که اولین فرزند خود را بزرگ میکنند. پس از اینکه والدین و نوزاد از بیمارستان به خانه می آیند چالشهای آشنا آغاز میشوند. برنامه خواب، تغذیه و ایمن نگهداشتن یک انسان کوچک و غیرقابلپیشبینی از جمله این دشواریها است. پس طبیعی است که والدین به فناوری روی بیاورند.
بازار ![]()
به نقل از آیای، تجهیزات مخصوص نوزاد اکنون شامل گرمکنها، استریلکنندهها، مانیتورها، ردیابهای ضربان قلب و اسباببازیهای هوشمند است که اغلب مجموع آنها به هزاران دلار میرسد. اما انتخاب میان آنها دشوار است. کدام یک واقعا مفیدند؟ کدام ایمناند؟ و والدین پیش از خرید باید به چه چیزهایی توجه کنند؟
برخی دستگاهها ترجمه به زبانهای دیگر ندارند. برخی با وجود قیمت بالا کیفیت ویدئوی ضعیفی ارائه میدهند. ضمانتنامهها درست زمانی که دستگاهها خراب میشوند، تمام میشود. ابزارهای باتریخور گاهی ساعت سه یا چهار صبح نیاز به تعویض پیدا میکنند که برای کنترل زمان شیردهی اصلا مناسب نیست. در برخی موارد، ایدههای امیدوارکننده با طراحی ضعیف یا کنترل کیفیت ناکافی بی فایده میشود.
به همین دلیل، والدین تاکید دارند که پشتیبانی مشتری، مدت ضمانت و اینکه چه خرابیهایی پوشش داده میشود، بررسی شوند. گواهیهای ایمنی مهم است، همانطور که فهم اینکه دستگاه با چه منبعی تغذیه میشود، اهمیت دارد. بسیاری از محصولات مربوط به نوزاد هنگام شارژ قابل استفاده نیستند، بنابراین داشتن یک برنامهی پشتیبان ضروری است.
طراحی نیز نقش مهمی دارد. دستگاهها باید بهسادگی سرهم و تمیز شوند، بهویژه اگر قرار است پدربزرگها و مادربزرگها از آنها استفاده کنند. قطعات باید قابلتعویض باشند. والدین باید بررسی کنند که آیا دستگاه برای کارکردن طبق تبلیغات به اپلیکیشنها، اشتراکها یا ارتقاهای اضافی نیاز دارد یا خیر. از همه مهمتر، باید با نیازهای خاص نوزاد سازگار باشد، چون چیزی که برای یک نوزاد جواب میدهد ممکن است برای دیگری مناسب نباشد.
علم در این مورد چه نظری دارد؟
همهی محصولات مربوط به نوزاد پشتوانه پژوهشی قوی ندارند، اما تعداد کمی از آنها بررسی شدهاند.
در سال 2023، مطالعهای روی 257 مادر ژاپنی با نوزادان 6 تا 11ماهه نشان داد که دستگاههای هوشمند میتوانند اضطراب والدگری را کاهش دهند. و یک مطالعه در سال 2024 گزارش کرد که والدین هنگام استفاده از ابزارهای مجهز به هوش مصنوعی، مشارکت بیشتری دارند اما همچنین بر ضرورت طراحی کاربرپسند و حساس به فرهنگ تاکید کرد.
با این حال، بسیاری از محصولات خیلی قبل از اینکه پژوهشگران بتوانند آنها را مطالعه کنند وارد بازار میشوند. مشورت با متخصصان کودکان همچنان ضروری است.
بزرگترین نیاز یک نوزاد حضور والد است، نه فناوری
دکتر هلن بال، استاد انسانشناسی و مدیر مرکز نوزاد و خواب دانشگاه دورهام، یک یادآوری ساده ارائه میدهد: در چند ماه نخست، نوزادان اساسا بر تماس فیزیکی و حضور والد متکیاند.
او میگوید: بنابراین من والدین را تشویق میکنم که نوزادشان را نزدیک خود نگه دارند و او را مستقیما با حواس خودشان پایش کنند و نوزادشان را بهصورت فیزیکی آرام کنند. پیشنهاد میکنم والدین در نظر بگیرند که آیا واقعا لازم است در این زمان پول برای ابزارهای نظارت یا آرامسازی فناورانه خرج کنند یا خیر.
او اشاره میکند که بعد از 6 ماه، زمانی که تنها گذاشتن نوزاد در اتاق امنتر میشود، برخی دستگاههای نظارت از راه دور میتوانند مفید باشند. اما حتی آن زمان هم والدین باید بدانند برخی روشها میتوانند نتیجهی معکوس بدهند. مثلا تاریککردن اتاق برای چرت روزانه میتواند ریتم شبانهروزی را مختل کند. اجازه دادن به نوزاد برای چرتزدن در نور روز و صدای معمول خانه به حفظ فشار خواب سالم برای شب کمک میکند.
چه زمانی فناوری کمک میکند و چه زمانی مشکلساز میشود؟
والدین اغلب از دستگاههایی شکایت میکنند که شیر را سریع گرم نمیکنند، نیاز به تعویض باتریهای دشوار دارند، یا از سطوح لرزشی استفاده میکنند که نوزادان را ناراضی میکند. دکتر بال موافق است که دستگاههای خواب متحرک ایدهآل نیستند و هشدار میدهد که نوزادان را به این لرزشها عادت ندهید.
آکادمی پزشکان اطفال آمریکا توصیه میکند که نوزادان روی سطحی سفت و تخت که استانداردهای ایمنی را دارد بخوابند. دستگاههای تابدار، صندلی خودرو، تاب و گهوارههای متحرک میتوانند زمانی که نوزاد بیدار و زیر نظر است، برای مدت کوتاه استفاده شوند، اما هرگز نباید جایگزین محیط خواب مناسب شوند.
بال میگوید ردیابهای ضربان قلب و اکسیژن میتوانند آرامشبخش باشند، اما همچنین میتوانند اضطراب را افزایش دهند و توجه والدین را از نوزاد به صفحهنمایشها منحرف کنند.
ورود هوش مصنوعی
اکنون هوش مصنوعی وارد حوزه مراقبت از نوزاد شده و راههای جدیدی برای پایش ایمنی و رشد ارائه میدهد. اما همانطور که پروفسور سارا استادعباس از دانشگاه نورثایسترن و دانش آموخته دانشگاه شریف توضیح میدهد، بسیاری از فناوریها سادگی استفاده، مقرونبهصرفهبودن و شمولپذیری را نادیده میگیرند.
گروه او سامانهی AiWover را توسعه داده است که یک پلتفرم پایش غیرتماسی مبتنی بر هوش مصنوعی است که برای رفع این کمبودها طراحی شده است. برخلاف دستگاههای سنتی، AiWover با هر دوربینی ادغام میشود تا حرکت را ردیابی کند، خطرات را تشخیص دهد و نشانههای رشد را پایش کند؛ چه در خانه و چه در مهدکودک. هدف آن بهبود ایمنی و امکان مداخلهی زودهنگام، در حالی است که از مراقبان با نیازهای متنوع حمایت میشود.
به گفتهی دکتر استادعباس، هوش مصنوعی نباید جایگزین مراقبت انسانی شود، بلکه باید آن را بهبود بخشد. چه زمانی که والدین حضور دارند و چه زمانی که ندارند.
مهمترین ابزار کاملا رایگان است
بال اشاره میکند که بازار محصولات نوزاد بسیار سودآور است، و بسیاری از دستگاهها «نیازی» ایجاد میکنند که با فکر دقیقتر از بین میرود؛ بهویژه چون بسیاری از این محصولات فقط چند ماه استفاده میشوند.
او میگوید: من هشدار میدهم که تعداد زیادی دستگاه فناورانه نخرید که خانهتان را شلوغ میکنند و چند ماه بعد سر از محل دفن زباله درمیآورند. نکتهی کلیدی این است که به یاد داشته باشید همهی آنچه نوزاد شما در سال اول زندگیاش میخواهد و نیاز دارد، خودِ شما هستید.
فناوری به شکلدادن والدگری ادامه خواهد داد؛ از ردیابی خواب تا پایش ایمنی. اما حتی در میان نوآوری سریع، یک حقیقت تغییر نمیکند: دستگاهها شاید اطمینانخاطر بدهند، اما نمیتوانند جایگزین غریزه، تماس و توجه والدین شوند و اینها همچنان قابلاعتمادترین ابزارها هستند.