بزرگنمايي:

عصر کرد - سالمندانی که وقت زیادی را صرف فضای مجازی و گشتن در شبکه‌های اجتماعی می‌کنند، با احتمال بالاتری دچار احساس طردشدگی، کاهش تمرکز، اضطراب، افسردگی و اختلال در کیفیت خواب می‌شوند.

با افزایش نفوذ تکنولوژی در زندگی روزمره، سالمندان نیز به کاربران فعال گوشی‌های هوشمند، تبلت و شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده‌اند.
در حالی که این ابزارها می‌توانند نقش مهمی در کاهش احساس تنهایی افراد سالمند ایفا کنند، اما استفاده‌ بی‌رویه از آن‌ها ممکن است به خستگی ذهنی، کاهش تمرکز، اضطراب و حتی اختلال در کیفیت خواب منجر شود.
ماهان منصوری، متخصص حرکات اصلاحی و مشاور طرح‌های ورزش سالمندان در یادداشتی تاکید کرده که استفاده افراطی از فضای مجازی می‌تواند احساس طردشدگی، انزوا و حتی افسردگی را در افراد سالمند افزایش دهد. این یادداشت را بخوانید.
«مفهوم "دیتاکس دیجیتال" یا همان پرهیز موقت و آگاهانه از وسایل دیجیتال، در سال‌های اخیر مورد توجه پژوهشگران سلامت روان و علوم اعصاب قرار گرفته است. مطالعه‌ای جدید در سال 2023 نشان داد که تنها 3 روز فاصله گرفتن از تلفن همراه و وسایل دیجیتال می‌تواند باعث بهبود عملکرد شناختی، کاهش اضطراب، و بازگشت حس آرامش ذهنی در سالمندان شود. این وقفه‌های کوتاه می‌تواند مانند یک «ری‌استارت» برای مغز عمل کند و آن را برای پردازش بهتر اطلاعات و تصمیم‌گیری‌های روزمره آماده سازد.
پژوهش‌ها نشان می‌دهند که برنامه‌ریزی منظم برای فاصله گرفتن از صفحه‌نمایش‌ها، به‌ویژه در سالمندانی که به شکل روزانه از رسانه‌های دیجیتال استفاده می‌کنند، باعث بهبود خواب، خُلق بهتر و کاهش سطح استرس می‌شود. در این میان، جایگزین‌هایی مانند پیاده‌روی در طبیعت، گفت‌وگوهای خانوادگی یا انجام فعالیت‌های هنری می‌توانند در مسیر دیتاکس بسیار مؤثر باشند. اجرای کمپین‌ها و کارگاه‌های آگاهی‌بخش درباره فواید دیتاکس دیجیتال به‌ویژه در مراکز سالمندان می‌تواند گامی موثر در جهت ارتقای سلامت روانی و ذهنی این گروه باشد.
فضای مجازی به‌عنوان پلی ارتباطی در زندگی سالمندان نقش مهمی ایفا کرده است. به‌ویژه در شرایط پاندمی کووید19. اما با افزایش وابستگی به این فضا، نگرانی‌هایی درباره تأثیرات منفی آن بر سلامت اجتماعی و روانی سالمندان به وجود آمده است. یکی از مهم‌ترین این پیامدها، تجربه‌ انزوای اجتماعی است.
مطالعات نشان داده که استفاده افراطی از فضای مجازی می‌تواند جایگزین تعاملات واقعی شده و منجر به کاهش روابط چهره‌به‌چهره، احساس طردشدگی و حتی افسردگی شود. سالمندانی که زمان زیادی را صرف شبکه‌های اجتماعی یا محتوای دیجیتال می‌کنند، ممکن است با کاهش تماس‌های واقعی، احساس بی‌ارتباطی عمیق‌تری را تجربه کنند. این نوع "انزوای پنهان" ابتدا قابل تشخیص نیست، اما به مرور تأثیرات روانی آن نمایان می‌شود.
پژوهش‌ها حاکی از آن‌ است که کاهش زمان استفاده از فضای مجازی به‌ویژه اگر با جایگزین‌هایی مانند شرکت در فعالیت‌های گروهی، ورزش سبک، یا تعاملات خانوادگی همراه شود، می‌تواند از شدت این انزوا بکاهد و حس تعلق اجتماعی را بازگرداند. طراحی کارگاه‌های آموزشی برای سالمندان با هدف آگاهی‌بخشی در مورد مصرف متعادل فناوری، یکی از گام‌های ضروری برای پیشگیری از انزوای تکنولوژیک است.
با درک دقیق‌تری از مرز بین ارتباط واقعی و دیجیتال، می‌توان به سالمندان کمک کرد تا از مزایای فناوری بهره ببرند، بدون آن‌که در دام انزوای ناشی از استفاده‌ بی‌رویه از آن گرفتار شوند.»