عصر کرد - زومیت /موشک «ژوچو-3» در اولین پرتاب خود با موفقیت به مدار زمین رسید؛ اما بوستر موشک که برای استفاده دوباره طراحی شده است، نتوانست روی سکوی فرود بنشیند.
اولین تلاش چین برای فرودآوردن یک موشک کلاس مداری به نام «ژوچو-3» (ZQ-3)، با وجود رسیدن موفقیتآمیز موشک به مدار، با انفجاری آتشین پایان یافت. بااینحال، «لنداسپیس» شرکت سازندهی موشک با این مأموریت که اولین پرواز موشک متانسوز جدیدش محسوب میشد، گامهای بسیار بزرگی را برداشت.
بازار ![]()
لنداسپیس، شرکت 10 سالهی مستقر در پکن، چهارشنبه صبح در ساعت 07:30 به وقت ایران، موشک جدید ژوچو-3 را برای نخستینبار از سایت پرتاب جیوچوان در شمال غرب چین به پرواز درآورد. ژوچو-3 (بهمعنای ققنوس سرخ 3) که از 9 موتور متانسوز نیرو میگیرد، با اتکا به بیش از 1٫7 میلیون پوند نیروی رانش از سکوی پرتاب جدا شد. این موشک 66 متری به سمت جنوب شرق حرکت کرد، در آسمان صاف اوج گرفت و حدود دو دقیقه پس از پرتاب، بوستر مرحله اول را رها کرد.
مرحله فوقانی سپس با یک موتور خود به صعود در آسمان ادامه داد تا سرعت لازم برای رسیدن به مدار را کسب کند. لنداسپیس تأیید کرد که مرحلهی دوم موشک «به مدار هدف رسید» و مأموریت «پرتاب مداری» را موفق اعلام کرد؛ اتفاقی که برای موشک کاملاً جدید، دستاوردی چشمگیر محسوب میشود.
پروازی برای یادگیری
اما لنداسپیس اهداف بزرگتری هم داشت. مرحله اول ژوچو-3، نخستین موشک مداری چینی با ساختار چندبارمصرف محسوب میشود و شباهت چشمگیری به فالکون 9 اسپیس ایکس دارد. این مرحله از استیل ضدزنگ ساخته شده و پس از رسیدن به لبه فضا، دراثر نیروی گرانش به جو زمین بازگشت. قرار بود پس از ورود دوباره، چند موتور دوباره روشن شوند تا موشک سرعتش را کم کند و در فاصله 390 کیلومتری از سکوی پرتاب، بهصورت عمودی فرود بیاید.
اما هنگام نزدیک شدن به منطقه فرود، مشکلی رخ داد. لنداسپیس در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «براساس دادههای تلهمتری، پس از شروع مانور فرود، یک ناهنجاری رخ داد و از فرود نرم روی سکوی بازیابی جلوگیری کرد. بقایای مرحله اول در حاشیه منطقه فرود سقوط کرد و آزمایش بازیابی ناموفق بود. علت دقیق در حال بررسی است.»
شبکه اجتماعی چین، لحظات پایانی سقوط موشک با سرعت مافوقصوت را نشان میدهد. در ابتدای اجرای مانور فرود، موشک در احاطهی گویی آتشین قرار گرفت و با سرعت بالا به سکوی فرود برخورد کرد. بااینحال، ظاهراً بوستر شدیدترین حد از نیروهای آیرودینامیکی هنگام بازگشت به جو را تحمل کرده بود و تنها چند متر با نقطه دقیق فرود فاصله داشت.
این سقوط شاید برای لنداسپیس ناامیدکننده باشد، بهعنوان تلاش نخست، نتیجهای نویدبخش بهشمار میآید. بهنظر میرسد این موشک درمقایسه با اولین تلاش بوستر «نیوگلن» بلو ارجین، به نقطه فرود نزدیکتر شده بود؛ بلو ارجین ماه گذشته در تلاش دوم خود موفق به بازیابی نیوگلن شد.
اسپیس ایکس نیز پیش از نخستین فرود موفق فالکون 9، بارها شکست خورد و ناچار شد الگوریتمهای هدایت، روشهای بازگشت مافوقصوت و مدیریت نیروهای آیرودینامیکی شدید را از صفر اختراع کند. برای مثال اسپیس ایکس بعداً فهمید که برای کنترل فرود، باید به فالکون 9 گرید فین (ساختارهای شبکهای کنترل پرواز) اضافه کند، درحالیکه بوستر لنداسپیس از ابتدا از این ساختار بهرهمند است.
آماده برای جهش بزرگ
چین برای همسطح شدن با صنعت پرتاب آمریکا که در سلطهی اسپیس ایکس قرار دارد، نیازمند موشکهای چندبارمصرف است. اسپیس ایکس بیش از تمام شرکتهای چینی موشک پرتاب میکند و محمولههای بسیار سنگینتر را به مدار میبرد. هرچند درحالحاضر دستکم دو ابرمنظومهی ماهوارهای چینی در مدار پایین زمین در حال تشکیل است، بدون افزایش تولید ماهواره و بازیابی موشکها، چین نمیتواند با ظرفیت آمریکا رقابت کند.
چین برای انجام 78 پرتاب مداری خود در سال جاری از مدلهای متنوعی از موشکهای یکبارمصرف استفاده کرده؛ اما هیچکدام از موشکهای چینی بیش از 13 پرتاب نداشتهاند. در مقابل، اسپیس ایکس فقط با فالکون 9، 153 پرتاب از 182 پرتاب آمریکا را انجام داده است. تلاش اخیر لنداسپیس برای فرودآوردن ژوچو-3، نشان میدهد که چین در مسیر کاهش سریع این فاصله قرار گرفته است.
چند شرکت چینی دیگر نیز آمادهی آزمایش موشکهای چندبارمصرف خود هستند. موشک لانگ مارچ 12A قرار است همین ماه نخستین پرواز خود را از سکوی دیگری در جیوچوان انجام دهد. این پرتابگر توسط آکادمی پرواز فضایی شانگهای ساخته شده، عملکردی شبیه به ژوچو-3 دارد و در اولین پروازش هدف بازیابی بوستر را دنبال میکند.
چند شرکت دیگر نیز از آمادگی برای پرتاب نخستین بوسترهای بازگشتپذیر خود در هفتهها یا ماههای آینده خبر دادهاند؛ از جمله شرکت اسپیس پایونیر که اگر سال گذشته بوسترش بهطور اتفاقی هنگام آزمایش روشن نشده بود، شاید پیش از لنداسپیس اولین پرتاب یک موشک چینی بازیابیپذیر را انجام میداد.
موشکهای جدید چین میتوانند محمولههای متوسط را به مدار برسانند. نسخه نخست ژوچو-3 با درنظرگرفتن سوخت مورد نیاز برای بازیابی، قادر به قراردادن محمولهای به وزن 8 تن در مدار نزدیک زمین است. از همینرو، بزرگترین و قدرتمندترین موشک تجاری محسوب میشود که تاکنون در چین پرتاب شده است.
لنداسپیس قصد دارد نسخه ارتقایافتهای از ژوچو-3 را عرضه کند که سوخت بیشتر و موتورهای قدرتمندتری دارد و میتواند بیش از 18٫3 تن محموله را در حالت چندبارمصرف حمل کند.
لنداسپیس از زمان تأسیس در سال 2015، بیش از 400 میلیون دلار سرمایه جذب کرده است. این شرکت ابتدا موتورهای سوخت مایع خود و موشک سبک ژوچو-2 را توسعه داد. ژوچو-2 در سال 2023 به نخستین موشک متانسوز جهان تبدیل شد که به مدار میرسد. این موشک تاکنون 4 مأموریت موفق از 6 تلاش داشته است.
لنداسپیس میگوید ژوچو-3 یک «موشک نسل جدید کمهزینه و پرظرفیت با پرتابپذیری بالا و چندبارمصرف با سوخت اکسیژن مایع و متان» است. این شرکت قصد دارد از هر بوستر حداقل 20 مرتبه استفاده کند تا امکان استقرار سریع ماهوارهها برای اینترنت ماهوارهای و برنامههای فضایی آینده چین فراهم شود.