بزرگنمايي:
عصرکرد- صبح با سردرد از خواب بیدار می شوم و پرده را که کنار میزنم باز هم کوه
های پشت پنجره پیدا نیست، بازهم ریزگردها زودتر از آفتاب خود را به آسمان
رسانده اند و هوا رنگ و روی بیماری را دارد که تازه در بستر بیماری افتاده
است.
با اینکه هواشناسی و محیط زیست هشدار داده اند که مردم بخاطر هوای
خطرناک از خانه خارج نشوند، اما خیلی ها مانند خود من مجبوریم بیرون برویم،
ماسک سه لایه ای را که از دو سال قبل با صورتم عقد رفاقت بسته (به دلیل
کرونا) بر می دارم و بیرون می روم، با وجود ماسک احساس سوزش در گلویم دارم،
رنگ ماشینهای پارک شده در مقابل ساختمانها به خاکی می زند، گرد و خاک آنها
را به این شکل درآورده است.
درون تاکسی هم حرف ریزگردها است، یکی عراق را عامل این گرد و خاک می
داند و دیگری ترکیه را که با سدسازی باعث شده تا کانونهای ریزگرد تقویت شود
و مردم را به این حال و روز بیاندازد.
بحث هوا همچنان ادامه دارد که خانم کنار دستم می گوید: باید در این
هوای خطرناک مدارس را تعطیل کنند، بچه ها کمتر از ماسک استفاده می کنند و
معلوم نیست این هوای سمی و آلوده در آینده چه بلایی سر سلامتی آنها بیاورد.
به محل کار می رسم همکارم با پدرش تماس می گیرد و از او می خواهد تا
زود به خانه برگردد. پدرش مشکل ریوی دارد او نگران آن است که این هوا به
ریه های پدرش آسیب بزند که پدرش می گوید امروز از خانه بیرون نیامده است و
همکارم با خیال راحت به کارش ادامه می دهد.
روزگاری کردستان را به واسطه آب و هوای مطلوبش می شناختند و همین
ویژگی تا چند سال قبل زبانزد همه بود، تا جایی که گردشگران در کنار همه
جاذبه های دیدنی و خونگرمی مردم کردستان، محال بود که از آب و هوای خوش
کردستان حرف نزنند و آن را عامل انتخاب این استان به عنوان مقصد گردشگری
خود نام نبرند. اما حالا چند سالی است که این آب و هوای خوش جای خود را
به آب نه چندان مطلوب و هوای گرد و خاکی داده است.
افزایش روزهای خطرناک در سال 1401
پارسال هم روزهای گرد و خاکی داشتیم ولی اینقدر سریع و پشت سر هم
تکرار نمی شد، امسال هر هفته یک روز را حداقل با گرد و خاک از خواب بیدار
می شویم.
معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست کردستان این موضوع
را تایید کرد و اظهار داشت: در سه سال اخیر تنها 2 روز خطرناک را در استان
داشتیم که آن هم مربوط به سال گذشته بود و در سالهای 1398 و 1399 هوای
کردستان به شاخص خطرناک نرسید.
اقبال حمیدی افزود: در 45 روزی که از سال جاری می گذرد، کردستان سه
روز خطرناک را پشت سر گذاشته است و روزهای ناسالم برای گروه های حساس و
عموم مردم را هم شاهد بوده ایم.
وی تغییرات اقلیمی، خشکسالی و سدسازی بی رویه را عامل افزایش کانون
های ریزگرد برشمرد و گفت: ساخت سد ایلیسو بر روی دجله و فرات به کاهش دبی
آب دجله در پی خشکسالی منجر شده و مشکلات جدی در پایین دست آن ایجاد کرده
که نتیجه آن خشکی تالاب های مسیر و خود بستر رودخانه ها است و همین به
افزایش کانونهای ریزگرد در عراق و سوریه منجر شده و با وزش جریان باد، این
ریزگردها راهی مناطق غربی و جنوبی ایران می شود.
معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست کردستان حل این مشکل
را نیازمند ایجاد گفتمان مشترک ایران، سوریه و عراق برای گفت و گو با
ترکیه دانست و افزود: در این گفت و گو باید حقابه های زیست محیطی پایین دست
به ترکیه یادآور شود چرا که این سدسازی مصداق رعایت نکردن حقوق کشورهای
همسایه است.
حمیدی اضافه کرد: ذرات ریزگرد که قطری کمتر از 2 میکرون دارند حتی از
ماسک هم عبور می کنند و امید به بارش باران اگرچه این ریزگردها را موقتا
متوقف می کند ولی چیزی شبیه باران های اسیدی را موجب می شود که بر نمای
ساختمان ها، سطوح ماشین و خودروها و پوست و مو تاثیرات مخربی دارد.
سه هزار شاغل خارج از محیط اداری بدون ماسک سوپاپ دار
با اینکه ماندن در خانه علاج راهی برای بیماران قلبی و تنفسی، کودکان،
مادران باردار و سالمندان عنوان می شود ولی افرادی هستند که مجبورند سرکار
بروند و کار آنها نیز در محیط های اداری نیست، مانند کارکنان راهداری،
پلیس راه و راهنمایی و رانندگی، خبرنگاران، پاکبانان و بسیاری از مشاغل
دیگر.
کارشناس بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان تعداد این افراد در استان
را حدود سه هزار نفر اعلام کرد و گفت: به دستگاه های اجرایی که کارکنانی
از این دست دارند توصیه شده تا برای کارکنان خود ماسک سوپاپ دار تهیه کنند
ولی آنها می گویند که اعتبار لازم برای خرید این نوع ماسک را ندارند.
کمال ابراهیمی افزود: به استانداری و اداره کل محیط زیست کردستان
اعتبار برآوردی و تعداد افراد شاغل برای تهیه این نوع ماسک اعلام شده است
چرا که پیش بینی می شود تعداد روزهای آلوده امسال بازهم تداوم داشته باشد.
وی با بیان اینکه عموم مردم توان تشخیص آلودگی هوا را از روی شاخص های
آلایندگی ندارند، اضافه کرد: بهتر است هنگامی که دید افقی کم شد، عموم
مردم که کار ضروری ندارند از خانه خارج نشوند و به ویژه بیماران قلبی و
عروقی، مادران باردار، کودکان و سالمندان در خانه بمانند.
کارشناس بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان با بیان اینکه ماسک های
پارچه ای و ساده توان مقابله با عبور ریزگردها را ندارند، افزود: این
ماسکها در مقابل ذرات ریزگرد که کمتر از دو یا سه میکرون حجم دارند، مناسب
نیستند و قطعا باید از ماسک های سوپاپ دار استفاده کرد.
البته این ماسکها در داروخانه های موجود است ولی قیمت آن بالا است و
برای همین هم با توجه به قدرت پایین مردم برای خرید مایحتاج ضروری شاید این
نوع ماسک، در ته سبد ملزومات خانوار قرار گیرد.
سالی با ناهنجاری آلودگی وسیع گرد و غبار
بالاتر اشاره کردم که امسال روزهای گرد و خاکی در استان نزدیک به هم
شده و روزهای بیشتری را داریم با این وضعیت پشت سر می گذاریم که هواشناسی
هم آن را تایید کرد.
معاون توسعه و پیش بینی اداره کل هواشناسی کردستان گفت: برآورد می شود
امسال سالی با ناهنجاری آلودگی داشته باشیم چرا که الگوهایی که کشور را در
بر می گیرد، سطح وسعی را درگیر گرد و غبار می کند.
علی پناهی افزود: الگوهای هوایی سطح وسیعی از گرد و غبار را روی
کشورهای غبارخیز تشکیل می دهند و در عین حال بخش وسیعی از کشورمان نیز با
نفوذ این توده ها درگیر می شود.
وی با بیان اینکه امسال از نظر گرد و غبار، شروع بدی را در استان
داشتیم افزود: تقریبا هر دو یا سه روز یک بار کشورهای غبارخیز درگیر ریزگرد
می شوند و کشو ما نیز متاثر از آن می شود که با روند کنونی باید انتظار
داشت روزهای گرد و غباری استان زیاد باشد.
معاون توسعه و پیش بینی اداره کل هواشناسی کردستان گفت: پارسال تنها
در فرودین شاهد گرد و غبار در استان بودیم ولی امسال ار دیبهشت نیز درگیر
آن هستیم و انتظار می رود این روند ادامه داشته باشد.
پناهی گفت: سال گذشته سنندج 30 روز، سقز 29 روز، قروه 39 روز، بیجار
15 روز، مریوان 33 روز، زرینه 34 روز، بانه 37 روز و کامیاران 34 روز شاهد
پدیده ریزگرد بود.
وی ادامه داد: فروردین امسال سنندج هفت، سقز پنج، قروه 10، بیجار
چهار، مریوان 9، بانه 10 و کامیاران هشت روز با این پدیده درگیر بوده است،
سنندج سه روز از اردیبهشت را هم با گرد و غبار پشت سر گذاشته است.
این بار انقراض کدام نسل؟
گفته می شود یکی از دلایل بسیاری از انقراض‌های بزرگ تاریخ از جمله
انقراض دایناسورها پدیده ریزگرد است، زیرا این پدیده در موارد بحرانی با
جلوگیری از تابش نور خورشید به زمین موجب زمستان جهانی می‌شود. نمونه‌ای از
چنین رویدادی در تاریخ بشر در سال 1816 میلادی و به دنبال فوران کوه
تامبورا روی داد که سال بی تابستان نام گرفت.
بیش از یک دهه است که استان‌های جنوبی و غربی ایران با پدیده ریزگردها
مواجه هستند و دامنه این پدیده چنان گسترش پیدا کرده است که به عنوان
شایع‌ترین عامل آلودگی هوا و محیط زیست در مناطق تبدیل شده است.
گردشگری نقطه قوت استان هایی همانند کردستان است که ریزگردها حالا این
نقطه قوت را نشانه رفته و طبیعت زیبای این استان را دارد همانند نسل
دایناسورها از بین می برد. در کنار این مساله، سلامت و توسعه کردستان نیز
تحت تاثیر این پدیده قرار گرفته است.