سفیر ایران: دیپلماسی برد-برد تنها مسیر حل اختلافات هسته‌ای است

عصر کرد - ایرنا / سفیر کشورمان در ایتالیا با تأکید بر «حقوق هسته‌ای» ایران و انتقاد از کارزارهای سیاسی و فشارهای غرب، گفت تهران همچنان دیپلماسی سازنده و رویکرد برد-برد را تنها مسیر قابل اتکا برای حل‌وفصل اختلافات می‌داند. «محمدرضا صبوری» سفیر جمهوری اسلامی ایران در ایتالیا در مصاحبه با روزنامه ایتالیایی «لاریپوبلیکا» با انتقاد از اقدام کشورهای اروپایی در فعال‌سازی سازوکار موسوم به «اسنپ‌بک»، این روند را «غیرقانونی، غیرحقوقی و نامشروع» توصیف کرد و گفت تحریم‌های چندلایه، هرچند بر اقتصاد، تجارت و زندگی مردم ایران اثر گذاشته، اما نباید تصویری «آخرالزمانی» از پیامدهای آن ترسیم کرد. وی با تأکید بر اینکه این تحریم‌ها در تناقض با شعارهای حقوق بشری غرب قرار دارد، به موانع ایجادشده در مسیر دسترسی به دارو و اقلام بشردوستانه و محدودیت‌های خرید کالاهای غذایی و کشاورزی اشاره کرد و آن را نمونه‌ای از به‌خطر افتادن حقوق بنیادینی مانند سلامت و حق حیات دانست. سفیر ایران در ایتالیا در ادامه، با اشاره به روند روابط تهران و اروپا، گفت پس از خروج آمریکا از برجام، ایران با حسن‌نیت به تعهدات خود ادامه داد اما طرف‌های اروپایی اراده و توان لازم برای عمل به تعهداتشان را نشان ندادند و در ماه‌های اخیر نیز سه کشور اروپایی به جای اجرای مسئولیت‌های حقوقی، مسیر فشار و دست‌کاری سیاسی را در پیش گرفتند. صبوری ضمن تأکید بر جایگاه ویژه ایتالیا در سیاست اروپایی ایران و یادآوری میزبانی رم از دو دور مذاکرات هسته‌ای در نیمه نخست سال ۲۰۲۵، تصریح کرد تهران همچنان دیپلماسی با رویکرد سازنده و برد-برد را تنها مسیر قابل اتکا برای حل اختلافات می‌داند، هرچند در موضوع مذاکره با آمریکا باید «منظور و شرایط» روشن باشد و اگر مذاکره به معنای تحمیل و تسلیم تعریف شود، جمهوری اسلامی ایران آن را نمی‌پذیرد. بازار متن کامل مصاحبه از این قرار است: جناب آقای سفیر پس از تصمیم اروپا برای فعال‌سازی مکانیزم اسنپ‌بک، تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران دوباره برقرار شده است. این موضوع چه تاثیری بر اقتصاد کشور گذاشته است؟ با توجه به اشاره شما به موضوع اسنپ ‌بک، در ابتدا لازم می‌دانم اشاره کنم که اتخاذ اسنپ‌یک یک اقدام غیرقانونی و غیرحقوقی بود و باید آن را اقدامی سیاسی و نامشروع توصیف نماییم. در مورد تاثیرگذاری تحریم‌ها با این واقعیت مواجه هستیم که کشور ما با تحریم‌های چندلایه و پیچیده مواجه است. تحریم‌ها بر اقتصاد، تجارت و زندگی مردم ما تاثیر گذاشته و محدودیت‌هایی نیز در برنامه‌های دولت داشته است اما نباید تصویری آخرالزمانی از تحریم‌ها داشته باشیم. شما می‌بینید که کشور ما با همراهی مردم با قدرت به مسیر خود ادامه می‌دهد و مردم نیز با آگاهی به غیرقانونی و سیاسی بودن این تحریم-ها، وضعیت را درک کرده‌اند. نکته مهم درخصوص تاثیر تحریم‌ها علیه ایران این مساله است که این تحریم‌ها در تناقض با شعارها و سیاست‌های اعلامی کشورهای غربی در زمینه حقوق بشر قرار دارد زیرا این تحریم‌های غیرقانونی، حقوقی مانند سلامت و حق حیات مردم ایران را به خطر انداخته‌اند و این نقض بنیادین حقوق بشر از سوی آمریکا و کشورهای همراه با آن است. ممانعت از ورود دارو و اقلام بشردوستانه و ایجاد محدودیت‌های در زمینه خرید اقلام غذایی و کشاورزی از جمله مصداق‌های این پیامد است. وضعیت کنونی روابط و گفت‌وگوها با کشورهای اروپایی چگونه است؟ و با ایتالیا چگونه؟ همانطور که شاهد هستید، به دلایل مختلفی که ریشه بیشتر آنها در عدم اجرای تعهدات کشورهای اروپایی ذیل برجام قرار دارد، روابط کنونی دو طرف در وضعیت مطلوبی قرار ندارد و سوابق این موضوع نیز روشن است. بعد از خروج مخرب و ناقض حقوق بین‌الملل آمریکا از برجام، ایران با رویکردی مثبت و بر مبنای حسن‌نیت به همکاری با کشورهای اروپایی و عمل به تعهدات ذیل برجام ادامه داد اما کشورهای اروپایی در پاسخ به این رویکرد سازنده ایران و تکیه آن بر دیپلماسی، اراده و توان لازم برای عمل به تعهدات را نداشتند. در ماه‌های اخیر نیز سه کشور اروپایی (آلمان، انگلیس و فرانسه) به جای اجرای تعهدات حقوقی خود، کارزار تازه‌ای از دست‌کاری سیاسی و تحریم حقوقی را در پیش گرفتند و کوشیدند سازوکار موسوم به اسنپ‌بک را با نادیده گرفتن روند حل و فصل اختلافات مقرر شده در برجام، به ابزاری علیه ایران تبدیل کنند که این اقدام، روابط دو طرف را به وضعیت بدتری کشاند. با وجود این شرایط، جمهوری اسلامی ایران ضمن دفاع از حقوق مشروع و حقوقی خود، همچنان معتقد بر ادامه گفتگو با کشورهای اروپایی بوده و راهکار دیپلماسی با رویکرد سازنده و برد-برد را تنها مسیر حل اختلافات می‌داند. در این چارچوب نیز طی هفته‌های اخیر اقداماتی از جمله سفر وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به پاریس و گفتگو با همتای فرانسوی اتخاذ شده است. در مورد روابط جمهوری اسلامی ایران با ایتالیا، در ابتدا لازم می‌دانم این نکته مهم را یادآوری کنم که ایتالیا جایگاه ویژه‌ای در سیاست اروپایی ما دارد؛ این موضوع هم در گفتگوهای مقامات مورد توجه قرار گرفته و هم در پیشبرد روابط خارجی نیز عینیت یافته است. تداوم گفتگوهای صریح اما صادقانه دوطرف در سطوح مختلف از جمله این موارد هستند. انتخاب ایتالیا به‌عنوان میزبان دو دور از مذاکرات هسته‌ای در نیمه نخست سال ۲۰۲۵ نشانگر اعتمادی است که به این کشور داریم. با این وجود با آگاهی از ظرفیت‌های دو طرف معتقدیم زمینه لازم برای گسترش روابط در صورت وجود اراده لازم وجود دارد. همچنین معتقدم گفتگوهای موجود میان دو طرف باید در سطوح بالاتر نیز ادامه یابد. آیا هنوز مذاکرات هسته‌ای با آمریکایی‌ها ممکن است؟ در خصوص مذاکرات هسته‌ای با آمریکا نباید این موضوع فراموش شود که ما در حال مذاکره با آمریکا بودیم که آنها و رژیم صهیونیستی با تجاوز به ایران، به دیپلماسی و میز مذاکرات خیانت کردند. فکر می‌کنم این موضوع به خوبی در ایتالیا درک می‌شود زیرا بعد از برگزاری دور پنجم مذاکرات هسته‌ای در رُم به میزبانی کشور شما، این تجاوز روی داد. با توجه به پیشینه عملکرد آمریکا در خروج از برجام، نقض تعهدات خود و همچنین همراهی با رژیم صهیونیستی در تجاوز به ایران علی‌رغم در جریان بودن مذاکرات هسته‌ای، باید منظور از مذاکره مشخص باشد! ما همچنان معتقدیم راهکار دیپلماسی تنها مسیر قابل دسترس و قابل اتکا برای حل اختلافات است. جمهوری اسلامی ایران این رویکرد خود را با اقداماتی نظیر همکاری با آژانس و توافق قاهره نشان داده است اما طرف مقابل با اقدامات سیاسی مانند اسنپ‌بک زمینه اجرای این توافق را نیز از بین برد. لذا باید منظور از مذاکره، مشخصات و شرایط آن روشن باشد. اگر منظور از مذاکره تسلیم است، جمهوری اسلامی ایران و مردم ایران نشان داده‌اند تسلیم نخواهند شد اما اگر شرایط برای کسب توافق سازنده و برد-برد فراهم باشد، ما ثابت کرده‌ایم که آماده این مسیر هستیم و مذاکرات میتواند محتمل و موفق باشد. آمریکا خواستار توقف غنی‌سازی اورانیوم است. آیا تهران می‌تواند این شرط را برای رسیدن به توافق بپذیرد؟ رفتار جمهوری اسلامی ایران کاملا منطق با حقوق بین‌الملل بوده و برنامه هسته‌ای ما نیز اساسا بر حقوق شناخته شده و مشروع ما و سایر کشورها در ماده ۴ معاهده ان. پی. تی. استوار است. طبق این معاهده، توسعه فناوری هسته‌ای برای مقاصد صلح‌آمیز از جمله غنی‌سازی حق غیرقابل سلب ملت ایران است . ضمن اینکه ایران طی این سال‌ها تحت جامع‌ترین رژیم نظارت و راستی‌آزمایی آژانس قرار داشته و نمی‌توان با اتهامات ساختگی و اثبات نشده ایران را از حق مشروع خود محروم کرد. این درخواست و شرط طرف آمریکایی غیرقانونی و غیرحقوقی است، زیرا در تناقض با متن صریح ان. پی. تی. است و ما با توجه به اینکه این موضوع حاصل دستاورد دانشمندان ایرانی بوده و هزینه‌های زیادی برای آن پرداخت کرده‌ایم، امکان عدول از این حق را نداریم. اروپا از ایران خواسته است تا به بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) اجازه دسترسی به سایت‌های هسته‌ای ایران که در ماه ژوئن توسط اسرائیل و ایالات متحده بمباران شدند، بدهد. تحت چه شرایطی این امر ممکن است انجام شود؟ لازم است توضیح مختصری در این زمینه ارائه کنم. برنامه هسته‌ای ما و همه مراکز آن از جمله مراکزی که در جریان حملات نظامی آمریکا و رژیم صهیونیستی آسیب دیدند، همیشه تحت نظارت آژانس قرار داشته است. با توجه به این امر، در وهله نخست آژانس باید کسانی را مسئول وضعیت کنونی بداند که مسبب این وضعیت هستند علت وقفه در نظارت آژانس در در سه سایت نظنز، فردو و اصفهان چیزی غیر از تجاوز نظامی و اقدام مجرمانه آشکار آمریکا و اسرائیل نبود. بنابراین آژانس باید آنها را پاسخگو نماید. متاسفیم که قطعنامه شورای حاکم آژانس و همچنین شورای امنیت سازمان ملل اشاره‌ای به این موضوع نداشت. در چنین شرایطی آژانس نمی‌تواند مدعی نقض تعهد از سوی ایران شود زیرا تاسیسات مذکور به دلیل حملات صورت گرفته ایمنی لازم را نداشته و خطرات تشعشع و نشت مواد خطرناک وجود دارد. حتی خود آژانس شیوه نامه‌ای در مورد چگونگی بازرسی از سایت‌های مورد حمله ندارد. علاوه بر این، با وجود حسن نیت ایران علی‌رغم حملات صورت گرفته، در ماه سپتامبر و بر اساس قانون مجلس ایران و با نظر شورای عالی امنیت ملی ما، روندی برای تعامل ایران با آژانس تعریف شد که متاسفانه از این فرصت هم استفاده نشد و طرف مقابل اقداماتی مانند اسنپ‌بک و قطعنامه شورای حکام اتخاذ کرد که به این روند و اقدام مثبت ایران نیز خدشه وارد کردند. در صورت عدم دستیابی به یک توافق دیپلماتیک، آیا از وقوع یک جنگ جدید با اسرائیل که ایالات متحده نیز در آن دخالت داشته باشد، ترس دارید؟ رژیم اسرائیل ماهیت تجاوزکارانه و نامشروع خود را طی دو سال اخیر بیش از گذشته آشکار کرده است. این رژیم طی دو سال گذشته به هفت کشور از جمله ایران حمله کرده است و امکان تجاوز یا جنگ جدید وجود دارد. رژیم اسرائیل یک مرتبه این کار را کرد و شکست خورد؛ منطق می‌گوید اگر کاری را انجام دادید و شکست خورده باشید، دو باره آن را تکرار نکنید. می‌دانید که آمریکایی‌ها و اسرائیلی‌ها که در روز اول جنگ خواستار تسلیم بی قید و شرط ایران بودند، در روزهای آخر تسلیم شدند و خواستار آتش‌بس شدند. ما در جنگ ۱۲ روزه توانایی خود را به‌خوبی نشان دادیم و همانطور که فرماندهان نظامی و مقامات سیاسی ما اظهار داشته‌اند، آمادگی کاملی برای دفاع از کشور در صورت تکرار حملات وجود دارد. ارزیابی تهران از برنامه ترامپ برای غزه چیست؟ وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران طی بیانیه‌ای موضع ما را بیان و نگرانی‌های خود را اعلام کرده است ولی در اینجا به چند نکته اشاره می‌کنم. به‌طور کلی هیچ طرفی، اعم از دولت‌ها یا سازمان‌های بین‌المللی، نمی‌تواند حق بنیادین یک ملت برای تعیین سرنوشت را مخدوش کند. نگرانی اصلی در مورد این طرح این است که حق تعیین سرنوشت ملت فلسطین را نادیده گرفته و به جای آن در پی ایجاد یک نظام قیومیت در رابطه با غزه است. نکته دیگر اینکه این طرح و قطعنامه شورای امنیت در مورد آن، هیچ اشاره‌ای به واقعیت دو سال اخیر نکرده است؛ اینکه یک نسل‌کشی آشکار در غزه روی داده و مقامات رژیم صهیونیستی باید تحت پیگیرد کیفری قرار گرفته و محاکمه شوند؛ همانطور که در دیوان بین المللی دادگستری و دیوان بین‌المللی کیفری چنین پرونده‌هایی مطرح شده است. آیا ایران با خلع سلاح حماس مخالف است؟ و موضع تهران در مورد خلع سلاح حزب‌الله چیست؟ ما معتقدیم در مورد سلاح مقاومت، همانطور که در بیانه‌های آنها از جمله حماس مطرح شده است، این موضوعی است که باید توسط خود فلسطینی ها در مورد آن تصمیم‌گیری شود. اما اینکه رژیم صهیونیستی و آمریکا چنین بهانه‌هایی را مطرح می‌کنند، به‌نظر می‌رسد در حال زمینه‌سازی برای بدعهدی‌های آینده آنها باشد. در مورد سلاح حزب‌الله، موضع ما خیلی صریح بیان شده است. قائل به این هستیم که خود آنها باید با توجه به جمیع جهات یا با توجه به فضایی که در آن قرار دارند بهترین تصمیم را برای موضوعات مرتبط با امنیت لبنان اتخاذ کنند. البته رژیم صهیونیستی نیز بارها نشان داده است که به هیچ تعهدی پایبند نیست و کشورهای منطقه باید با اتکا به سلاح و توان خودشان بتوانند در برابر تعرضات این رژیم از خود دفاع کنند. در مورد وضعیت داخلی ایران: جنگ ژوئن چه تأثیری بر جمعیت غیرنظامی داشته است؟ و چه تأثیری بر اقتصاد کشور گذاشته است؟ اگر به تحولات ایران در قرن‌های مختلف بنگرید، حمله و تجاوز دشمن خارجی همواره باعث ایجاد وحدت و تقویت انسجام داخلی شده است. این موضوع در زمان حمله صدام در دهه ۱۹۸۰ میلادی و در جنگ ۱۲ روزه اخیر نیز تکرار شده و مردم ایران نشان دادند برای خنثی‌کردن اهداف دشمنان متجاوز خارجی، بهترین کار حفظ و تقویت وحدت و انسجام است. این انسجام داخلی در ماه‌های پس از جنگ نیز تداوم داشته و مردم به اهداف ضد ایرانی اسرائیل و آمریکا آگاه شده‌اند. در مورد وضعیت اقتصادی نیز علی‌رغم مشکلات وجود و اگاهی نسبت به آن، مساله مهم افزایش تاب‌آوری اقتصادی ایران پس از گذراندن دوره‌های مختلف تحریم است و این امر باعث مدیریت بهتر مشکلات شده است. ایتالیا مدت‌هاست که در کمپینی برای معافیت از مجازات اعدام مشارکت دارد. آیا تهران مایل است به پیوستن به این کارزار فکر کند؟ در ابتدا باید اشاره کنم که متاسفانه مقوله حقوق بشر به دلیل رویکرد کانون‌های قدرت بین‌الملی به ابزاری سیاسی برای پیشبرد اهداف خاص آنها تبدیل شده است. رفتارهای متناقض و استانداردهای دوگانه در رفتار کشورهای مختلف غربی در برخورد با موضوع حقوق بشر در کشورها و منطاق مختلف موید این مساله است. بی‌توجهی، عدم محکومیت و عدم مجازات رژیم صهیونیستی به دلیل اجرای جنایات مختلف در غزه، کشتار ده‌ها هزار غیرنظامی و انجام نسل‌کشی تایید کننده این مساله است. این عدم محکومیت و عدم مجازات اسرائیل درحالی ادامه دارد که مبارزه جمهوری اسلامی ایران با گروهک‌های تروریستی و قاچاقچیان مواد مخدر و مجازات عاملان این جرائم فراملی با وجود تقبل و تحمیل هزینه‌های مالی و جانی، به-عنوان نقض حقوق بشر قلمداد می‌شود. یکی از موارد آشکار نقض حقوق بشر، ترور شهروندان ایرانی توسط گروهک تروریستی منافقین متعاقب اجرای عملیات-های تروریستی این گروهک در شهرهای مختلف ایران است که اتفاقا در ایتالیا توسط برخی افراد و مراکز مورد استقبال قرار می‌گیرند. این امر نیازمند یادآوری مسئولیت ایتالیا در عمل به مسئولیت خود در مقابله با تروریسم و نقض حقوق بشر است. در کنار این، اقدامات دیگر گروه های تروریستی مانند داعش، القاعده و .. که در اطراف مرزهای ایران با برخی کشورهای همسایه مستقر هستند و هرازگاهی عملیات تروریستی در ایران انجام میدهند که در صورت دستگیری و اثبات جرم آنها و تایید مراجع ذیصلاح قضائی به اعدام محکوم میشوند. برخی از اعدام‌ها در ایران نیز مربوط به افراد درگیر در قاچاق مواد مخدر به‌دلیل همجواری با مرز افغانستان و عملکرد مسئولانه ایران در مبارزه با آنان برای ممانعت از عبور از ایران و ورود به کشورهای اروپایی است. در واقع ایران در حال پرداخت هزینه ممانعت از قاچاق مواد مخدر به اروپا است که متاسفانه به جای پاداش، با انتقادهای حقوق بشری مواجه شده است. در عین حال بخش مهم و اصلی دیگر مربوط به اعدام مرتکبین قتل های ناشی از اختلافات خانوادگی و ... است که دارای شاکیان خصوصی هستند که در صورت عدم رضایت اولیای دم و بر اساس موازین اسلامی این حکم اجرا میشود. بنابراین اگرچه حکم اعدام بعنوان شدیدترین وجه مجازات در قانون جزایی ایران وجود دارد اما اعمال این مجازات کاملا با رعایت کلیه موازین حقوقی و دادرسی و اخذ وکیل در کلیه مراحل قضائی انجام می‌گیرد.