عصر کرد - ایسنا /ماموریت‌های علمی فضایی شاخص اروپا که با همکاری ناسا انجام می‌شوند، به دلیل کاهش بودجه‌ای که توسط دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده، مطرح شده است، با کسری بودجه احتمالی نزدیک به دو میلیارد دلاری مواجه هستند و آژانس فضایی اروپا امیدوار است کشورهای عضو به کمک این سازمان بیایند.
قرار بر این است که نمایندگان 23 کشور عضو آژانس فضایی اروپا (ESA) در پایان ماه نوامبر در برمن آلمان گرد هم آیند تا در مورد مسیر این آژانس برای سه سال آینده تصمیم بگیرند و در مورد بودجه سه ساله بعدی آن به توافق برسند.
بازار ![]()
به نقل از اسپیس، در این جلسه که به عنوان شورای وزیران آژانس فضایی اروپا شناخته می‌شود، کشورهای عضو باید به یک معضل بزرگ بپردازند. دولت ترامپ درخواست کاهش شدید بودجه ناسا، یکی از شرکای کلیدی را داده است که بر چندین ماموریت علمی برجسته که در واقع توسط آژانس اروپایی رهبری می‌شوند، تأثیر می‌گذارد. اگرچه کنگره و سنای ایالات متحده متعهد شده‌اند که حداقل بخشی از این بودجه را دوباره برقرار کنند، اما بحث‌ها در مورد بودجه 2026 ناسا هنوز به نتیجه نرسیده است و بنابراین آژانس فضایی اروپا در تاریکی تصمیم‌گیری خواهد کرد.
از جمله ماموریت‌های به شدت در معرض خطر می‌توان به رصدخانه امواج گرانشی آنتن فضایی تداخل‌سنج لیزری ( LISA )، مدارگرد زهره انویژن (EnVision) و تلسکوپ پرتو ایکس پیشنهادی New Athena اشاره کرد.
پروژه لیسا (LISA) که ساخت آن اوایل امسال آغاز شد، به شدت آسیب خواهد دید. طبق اعلام انجمن سیاره‌ای، یک گروه غیرانتفاعی مدافع اکتشافات فضایی، این ماموریت برنامه‌ریزی‌شده که شامل سه فضاپیمای یکسان است که در یک آرایش مثلثی با فاصله 1.5 میلیون مایل (2.4 میلیون کیلومتر) از هم پرواز می‌کنند، به تجهیزات پیشرفته ناسا به ارزش تا یک میلیارد دلار متکی است.
انتظار می‌رود برنامه انویژن (EnVision) از ناسا یک دستگاه رادار جدید به ارزش تقریبی 300 میلیون دلار دریافت کند. برنامه مریخ‌نورد اگزومارس (ExoMars) که به شدت به تأخیر افتاده است و یک ربات جستجوگر حیات به نام روزالیند فرانکلین، نیز برای رسیدن به مقصد خود به کمی کمک از ناسا نیاز دارد. طبق گفته انجمن سیاره‌ای، این کمک حدود 375 میلیون دلار تخمین زده می‌شود. کمک‌های بیشتری برای رصدخانه فضایی بزرگ اشعه ایکس New Athena، رصدخانه سیاره‌های فراخورشیدی Ariel و 15 ماموریت علمی کوچک‌تر دیگر در نظر گرفته شده است.
کیسی درایر، رئیس سیاست فضایی انجمن سیاره‌ای، می‌گوید: این تخمین‌ها بر اساس تعهدات بودجه ناسا است که در سال آخر دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور، منتشر شد.
منبعی آشنا با اوضاع در داخل آژانس فضایی اروپا که نخواست نامش فاش شود، گفت که این آژانس معتقد است که می‌تواند تأثیر این اقدام را تحمل کند، مشروط بر اینکه نتیجه خوبی در سطح وزارت برای آن مأموریت‌ها داشته باشد. به عبارت دیگر، آژانس فضایی اروپا احتمالا باید کشورهای عضو خود را متقاعد کند که علاوه بر تعهدات مالی قبلی، صدها میلیون یورو برای شروع این مأموریت‌ها اختصاص دهند. این منبع افزود که قابلیت‌های فنی در اروپا برای جبران عقب‌نشینی ناسا وجود دارد.
این منبع گفت که این آژانس قبلا مناقصاتی را با صنایع اروپایی آغاز کرده است تا به دنبال جایگزین‌های احتمالی اجزای ناسا برای ماموریت لیسا (LISA) در مدار خورشید باشد. اگرچه حمایت کشورهای عضو برای این اقدام نجات هنوز تضمین نشده است، آژانس می‌خواهد قراردادهای توسعه اولیه را با ارائه دهندگان منتخب در ژانویه امضا کند. این آژانس مسیر مشابهی را برای انویژن (EnVision) در نظر دارد.
مورد تمایل آنها برای پذیرش مسئولیت یک یا چند عنصر ناسا در صورت نیاز به اقدامات بازیابی هستیم. تا اواسط سال آینده، انتظار داریم در موقعیتی باشیم که بتوانیم در مورد مسیر پیش رو، با شفافیت در مورد بودجه ناسا و تمایل و بودجه کشورهای عضو، تصمیم بگیریم. سپس یا قراردادهای توسعه را متوقف خواهیم کرد یا آنها را ادامه خواهیم داد.
پیش از این انتظار می‌رفت که سازمان فضایی اروپا (ESA) حدود 1.9 میلیارد دلار برای پروژه لیسا (LISA) بپردازد و علاوه بر آن، چندین کشور عضو از جمله آلمان، فرانسه، ایتالیا، بریتانیا، هلند و سوئیس نیز به صورت جداگانه کمک‌های دیگری ارائه دهند.
قرار است سه فضاپیمای مجموعه لیسا (LISA) که قرار است زودتر از سال 2035 پرتاب شوند، با لینک‌های لیزری به هم متصل شوند تا تغییرات بسیار کوچک در موقعیت بازتابنده‌های شناور آزاد درون هر یک از فضاپیماها را تشخیص دهند. در این اندازه‌گیری‌ها، محققان قادر خواهند بود ارتعاشات بسیار کوچک ناشی از عبور امواج گرانشی را تشخیص دهند.
با توجه به فواصل بسیار زیاد بین فضاپیماها و موقعیت آنها در خارج از گرانش زمین، لیسا نویدبخش گشودن عرصه جدیدی از امکانات در تحقیقات امواج گرانشی است. آشکارسازهای امواج گرانشی روی زمین، مانند رصدخانه موج گرانشی تداخل‌سنج لیزری ایالات متحده ( LIGO )، در تشخیص امواج ناشی از برخورد سیاهچاله‌های کوچک بسیار عالی عمل می‌کنند. از سوی دیگر، لیسا (LISA) برای تشخیص برخورد سیاهچاله‌های کلان جرم، هیولاهای عظیمی با جرم میلیاردها خورشید که در مراکز کهکشانی ساکن هستند، طراحی شده است.
انویژن (EnVision) نیز نقش منحصر به فردی دارد، به خصوص پس از آنکه پیشنهاد بودجه ترامپ دو ماموریت تحقیقاتی دیگر ناسا برای زهره، داوینچی و وریتاس (VERITAS)، را به طور کامل لغو کرد. وظیفه انویژن (EnVision) مطالعه فرآیندهای زمین شناسی و جوی زهره است تا توضیح دهد که چرا این سیاره در مقایسه با زمین بسیار متفاوت تکامل یافته است.
شاید دردناک‌ترین وضعیت، وضعیت روزالیند فرانکلین، اولین مریخ‌نورد اروپا باشد. این ربات که مجهز به یک مته دو متری (6.6 فوتی) است، برای جستجوی نشانه‌های حیات در زیر سطح مریخ طراحی شده است. این ماموریت که در ابتدا قرار بود در سال 2018 پرتاب شود، پیش از این در سال 2012، زمانی که دولت اوباما مشارکت ناسا در این پروژه را لغو کرد، جان سالم به در برده بود.
در آن زمان، سازمان فضایی اروپا (ESA) برای نجات این ماموریت به روسیه روی آورد. اگزومارس آماده بود تا در سال 2022 با موشک پروتون روسی از پایگاه فضایی بایکونور در قزاقستان پرتاب شود. با این حال، پس از آغاز جنگ روسیه و اوکراین در فوریه 2022، سازمان فضایی اروپا (ESA) این همکاری را خاتمه داد. کشورهای عضو این سازمان توافق کردند که 360 میلیون یورو (417 میلیون دلار آمریکا) اضافی برای ساخت یک سکوی فرود جدید برای مریخ‌نورد فراهم کنند تا جایگزین سکویی شود که روسیه ارائه کرده بود. این مریخ‌نورد قدیمی اکنون در یک اتاق تمیز در میلان منتظر پرتاب برنامه‌ریزی شده در سال 2028 است.
یک منبع داخلی دیگر که نخواست نامش فاش شود گفته است که آژانس فضایی اروپا «اخبار مثبتی» از طرف آمریکایی دریافت کرده است که نشان می‌دهد بودجه ناسا برای این مأموریت ممکن است دوباره برقرار شود. این منبع گفت: به نظر کاملاً مثبت می‌آید، بنابراین ما همچنان در حال برنامه‌ریزی برای پرتاب طبق پیش‌بینی‌ها هستیم.
مشکل این است که آیا رهبری ناسا تصمیم می‌گیرد از تعهداتی که قبلا داده شده است، عقب‌نشینی کند و همچنان درخواست لغو کار را داشته باشد. این امر، از دیدگاه آژانس فضایی اروپا، اتکا به ناسا را بسیار نامطمئن می‌کند. حتی اگر بودجه امسال تأمین شود، چه کسی می‌تواند بگوید که دولت در لغو آن در سال آینده مؤثر نخواهد بود؟ یا سه سال بعد؟