عصر کرد - سالیانه میلیون‌ها نفر در سراسر جهان مورد حمله سگ‌ها و از جمله سگ‌های ولگرد قرار می‌گیرند و براساس آمار، بیشتر قربانیان کودکان هستند.
در ایران بیش از چهار میلیون و 200 هزار سگ وجود دارد که بنابر اعلام کارشناسان محیط زیست، حدود دو تا سه‌میلیون یا به‌عبارتی بیش از نصف این رقم را سگ‌های خیابانی تشکیل می‌دهند که بر اساس نسبت سگ‌های ولگرد به جمعیت کل سگ‌ها در سایر کشور‌های جهان آماری نگران‌کننده است.
طبق آماری که وزارت بهداشت در سالهای گذشته اعلام کرده، میزان گزش افراد به خصوص توسط سگ‌ها افزایش یافته و بیش از 70 درصد این گزش‌ها هم مربوط به سگ‌های بدون صاحب است؛ و موضوع قابل توجه اینکه آمار گزش‌ها در 10 سال گذشته افزایش یافته است.
از سوی دیگر آماری که سازمان بهداشت جهانی ارائه داده، نشان می‌دهد بین سالهای 2002 تا 2020 ایران سومین کشور از نظر مرگ انسان‌ها به واسطه ابتلا به بیماری هاری بوده است. اگر توجه کنیم که در این آمار، ایران 85 میلیون نفری، بعد از هندوستان یک میلیارد و 300 میلیون نفری و چین یک میلیارد و 400 هزار نفری قرار گرفته در می‌یابیم که از کنار معضل سگ‌های ولگرد نباید به سادگی گذشت.
بلا‌هایی که سگ‌های ولگرد بر سر مردم اصفهان آورده‌اند
حمله چند قلاده سگ وحشی ولگرد به مرد 39 سالهای در شهرستان شاهین شهر و میمه سبب مرگ او شد.این حادثه پارسال در زمین‌های بایر اطراف آزادراه معلم در نزدیک طرح مسکن مهر شاهین شهر اتفاق افتاد و طی آن مرد 39 سالهای بر اثر حمله حدود هشت قلاده سگ وحشی دچار جراحت شدید شد و در دم جان باخت. مرد 43 سالهای نیز مصدوم و به بیمارستان منتقل شد.
مسکن مهر شاهین شهر حادثه دیگری از این دست را هم تجربه کرده؛ اردیبهشت 1400 جوان 33 سالهای که برای تمرین نوازندگی به بیابان‌های اطراف مسکن مهر رفته بود، در حمله سگ‌های ولگرد کشته شد.
بیست و یکم آبان سال 99 ساعت 22 چهارشنبه شب گزارش یک مورد قتل واصل و بلافاصله دستورات لازم را بازپرس ویژه قتل به منظور دستگیری قاتل صادر کرد.
طی تحقیقات مقدماتی مشخص شد مقتول به منظور محافظت از خواهرزادگان خردسالش از حمله سگ یکی از اهالی محل که بدون نظارت رها شده بود، شی ای را به سمت سگ پرتاب کرده و مالک سگ در واکنش به این عمل مبادرت به جرح با چاقو کرده و متواری شده است.
پارسال خانمی باردار در منطقه ملک‌شهر اصفهان، زمانی که قصد فرار از دست یکی از این سگ‌های خانگی را داشت به زمین خورد و فرزندش سقط شد.
در اتفاقی دیگر یک قلاده سگ، در وسط بزرگراه شهید دستجردی اصفهان از خودرویی به بیرون پرتاب شد، بلافاصله خودروی دیگری از راه رسید و راننده که خانمی 35 ساله بود برای نجات حیوان وسط بزرگراه توقف کرد. بلافاصله خودروی سوم با خودروی متوقف شده و راننده آن تصادف کرده و موجب مرگ او شد.
مردم هراسان از سگ‌های ولگرد، ناراضی از صاحبان سگ‌های خانگی
یکی از ساکنان چادگان می‌گوید: تعداد سگ‌های ولگرد در محله‌ای که زندگی می‌کنیم آن قدر زیاد شده که ما بزرگتر‌ها دیگر جرات بیرون آمدن از خانه را نداریم، چه برسد به کودکانمان.
به گفته او، اوضاع جوری شده که این سگ‌ها در محله‌ها گله‌ای زندگی می‌کنند و باید هر چه سریع‌تر برای پاکسازی شهر از سگ‌های ولگرد کاری کرد.
یکی دیگر از شهروندان گفت: صدای واق واق سگ‌ها حتی از خودشان هم آزاردهنده‌تر است از سر شب تا سر صبح آنقدر صدای پارس کردنشان بلند است که نمی‌توانیم راحت بخوابیم.
شهروند دیگری گفت: بار‌ها در حاشیه جاده‌ها دیده ام که برخی از خودرو‌های سواری خود پیاده می‌شوند و به سگ‌های ولگرد غذا می‌دهند، آیا این افراد با همین مهربانی خاله خرس وار به فکر دیگر جانوران هم هستند؟ آیا فکر نمی‌کنند سگی که به این غذا‌ها عادت کرده چگونه رفتار خواهد کرد؟
معضل به سگ‌های ولگرد ختم نمی‌شود، رواج پدیده سگ گردانی هم به شکل دیگری باعث آزار شهروندان شده است.
یکی از شهروندان اصفهانی می‌گوید: ما در آپارتمان زندگی می‌کنیم، واحد روبه رو‌ای ما دو توله سگ دارد چند ماه پیش که دخترم از در واحد بیرون رفت سگ همسایه به سمت دخترم حمله ور شد و دست او را گاز گرفت به بیمارستان که مراجعه کردیم گفتند دخترم به بیماری هیداتیک مبتلا شده و درمان سختی دارد.
شهروند سالمندی گفت: نوه‌های کوچکم را عصر‌ها برای بازی به پارک می‌برم، بار‌ها دیده ام که افرادی سگ هایشان را همراه با خود می‌آورند و حتی روی سرسره می‌گذارند؛ با این وضع چطور می‌توانم اجازه دهم بچه‌ها در بوستان‌ها بازی کنند؟
شهروند دیگری گفت: چند روز پیش در شبکه‌های اجتماعی خواندم که آقایی نوشته بود دوقلوهایش بعد از حمله سگ در پارک به لکنت افتاده اند؛ متاسفانه ما پدیده سگ گردانی و سگ‌های ولگرد را جدی نگرفته ایم.
شهروند دیگری گفت: چندی پیش به یکی از رستوران‌های سنتی رفته بودیم، وقتی دیدم افراد تخت کناری با سگ روی یک سفره نشسته اند و سگ به راحتی روی فرش رفت و آمد می‌کند حس خیلی بدی پیدا کردم.
او اضافه کرد: هیچ کس خواهان آزار حیوانات نیست، در دین ما هم به توجه به جانداران توصیه شده، اما این بی قیدو بندی و این بی توجهی به عرف و شرع، مشمئزکننده است.
سراغ یکی از افرادی که سگش را به بوستان آورده بود هم رفتیم؛ می‌گفت این جانور کوچک که خطری ندارد، من او را مرتب به کلینیک می‌برم تا سالم بماند؛ برای چه باید نگران واکنش‌های دیگران باشم؟
بیماری‌های مشترک انسان و سگ شامل همه سگ‌ها می‌شود
سگ‌ها عامل انتقال بیماری‌هایی هم هستند که مداوای آنها به سادگی امکان پذیر نیست.
وحید مقدس رئیس اداره بهداشت و مدیریت بیماری‌های دامی اداره کل دامپزشکی استان اصفهان گفت: بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوانات که سگ هم یکی از آنهاست بیش از 1400 مورد است، اما بر اساس نوع حیوان، منطقه، نحوه مدیریت حیوانات و نوع زندگی انسان‌ها تعدادی از این بیماری‌ها مهم مطرح می‌شوند.
او با تاکید بر اینکه در خصوص سگ، صاحب دار، بلاصاحب و ولگرد بودن تفاوتی در نوع بیماری‌ها ایجاد نمی‌کند افزود: به عبارت دیگر نمی‌شود گفت بیماری الف بین سگ‌های ولگرد و انسان مشترک هست، ولی در بین سگ صاحب دار و انسان مشترک نیست.
رئیس اداره بهداشت و مدیریت بیماری‌های دامی اداره کل دامپزشکی استان اصفهان ادامه داد: فقط مدیریت و کنترل بیماری‌ها در مورد ولگرد یا صاحب دار بودن و یا خطر بیماری‌ها متفاوت و کم و زیاد می‌شود.
مقدس توضیح داد به عنوان مثال سگ صاحب دار، چون توسط صاحبش مدیریت می‌شود با واکسیناسیون به موقع و صحیح خطر هاری آن به شدت کاهش پیدا می‌کند، ولی از طرفی، چون سگ بسیار نزدیک به انسان‌هاست خطر حمله و گزش افزایش می‌یابد.
او اظهار کرد: مهمترین بیماری‌هایی که در ایران از سگ به انسان میتواند منتقل شوند هاری و برخی بیماری‌های انگلی و در راس آنها کیست هیداتیک، تب مالت و برخی عفونت‌های قارچی است، البته کزاز هم به شکلی قابلیت انتقال به انسان را دارد.
بیماری‌های مرگباری که سگ‌ها منتقل می‌کنند
رئیس اداره بهداشت و مدیریت بیماری‌های دامی اداره کل دامپزشکی استان اصفهان، از هاری به عنوان وحشتناک‌ترین بیماری که هیچ درمانی ندارد نام برد و اضافه کرد: البته این بیماری با واکسیناسیون قابل پیشگیری است.
مقدس افزود: در خصوص هاری اگر انسان یا حیوان به مرحله بروز علائم برسد یعنی در واقع بیمار شده باشد هیچ درمانی وجود ندارد و مرگی دردناک در انتظار او است، ولی از زمان ورود ویروس به بدن، مدت زمانی طول می‌کشد تا عامل بیماری به مغز برسد و شخص یا حیوان، علائم را نشان دهد همین فاصله زمانی که چندان هم طولانی نیست، زمان طلایی برای اقدامات درمانی است.
او از کیست هیداتیک به عنوان یکی دیگر از بیماری‌های خطرناکی که سگ‌ها منتقل می‌کنند نام برد و توضیح داد: نوعی کرم شبیه به کرم کدو، ولی بسیار کوچکتر در روده سگ‌سانان زندگی می‌کند و تخم‌های آن به همراه مدفوع سگ (معمولا از طریق سبزیجات خام) وارد دستگاه گوارش انسان می‌شود، نوزاد آن خارج می‌شود و با عبور از دیواره روده در نقاط مختلف بدن به ویژه ریه و کبد لانه گزینی می‌کند و کیست هیداتیک را به وجود می‌آورد.
به گفته رئیس اداره بهداشت و مدیریت بیماری‌های دامی اداره کل دامپزشکی استان اصفهان، کیست هیداتیک درمان دارویی ندارد و تنها راه، جراحی و خارج کردن آن است؛ این کیست با توجه به محل استقرار در بدن علائم مختلفی دارد، در کبد موجب درد شکم، علائم متنوع گوارشی و بدکاری کبد، در چشم تاری دید تا کوری در مغز سردرد، سرگیجه و در کلیه سبب مشکلات مختلف ادراری می‌شود.
مقدس تصریح کرد: بیمار مبتلا به کیست هیداتیک، پس از جراحی نیز هیچگاه به حالت اول خود برنمی‌گردد.
او با بیان اینکه گروهی از باکتری‌ها سبب بیماری می‌شوند که در انسان، تب مالت و در حیوانات بروسلوز نامیده می‌شود گفت: سگ‌های گله نقش مهمی در آلوده کردن دام و به دنبال آن انسان دارند و چون این بیماری در سگ علامتی ندارد، از این نظر بسیار خطرناک است.
به گفته رئیس اداره بهداشت و مدیریت بیماری‌های دامی اداره کل دامپزشکی استان اصفهان، بروسلوز یا تب مالت باعث تب و لرز، خستگی، درد‌های مفصلی، از کار افتادگی و در صورت درمان نشدن، حتی سبب مرگ می‌شود.
مقدس با اشاره به اینکه سگ‌ها به عفونت‌های قارچی مختلفی می‌توانند مبتلا شوند که برخی از آنها باعث ابتلای انسان هم می‌شود افزود: عفونت‌های قارچی از علائم مختلف گوارشی و تنفسی تا مشکلات پوستی را می‌توانند ایجاد کنند.
او یادآور شد: رفتار‌های عجیب مثل بوسیدن سگ‌ها خطر ابتلا را در صورت آلوده بودن سگ بسیار افزایش می‌دهد.
حساسیت سنی خاصی در خصوص این بیماری‌ها گفته نشده، ولی اصولاً کودکان بی دفاع‌تر هستند. این را رئیس اداره بهداشت و مدیریت بیماری‌های دامی اداره کل دامپزشکی استان اصفهان گفت و افزود: حتی تربیت شده‌ترین سگ‌ها نیز در شرایط خاص قابلیت حمله حتی به صاحب خود و گاز گرفتن او را دارند که در مورد کودکان این گزش میتواند منجر به صدمات شدید و حتی مرگ شود، اما خطر حمله و گزش توسط سگ‌های ولگرد بسیار بیشتر است.
مقررات سختگیرانه برای نگهداری سگ‌ها از آسیا تا اروپا
در ایران کم نیستند افرادی که نمایش حمایت از حیوانات به خصوص سگ‌ها را بازی و سعی می‌کنند سگ گردانی را ترویج و از رها بودن سگ‌های ولگرد حمایت کنند. این در حالی است که در بسیاری از کشور‌هایی که شهروندانشان سگ‌ها را در خانه نگهداری می‌کنند قوانین و مقررات خاصی اعمال می‌شود.
در این زمینه با فرزین فصولی کارشناس ارشد حقوق گفتگو کردیم. او به عنوان اولین مثال چین را نام برد و گفت: در این کشور هر خانواده حق دارد فقط از یک سگ نگهداری کند، تمام سگ‌هایی که در شهر نگهداری می‌شوند باید کمتر از 14 اینچ (35.3 سانتیمتر) قد داشته باشند؛ سگ گردانی بین ساعات هفت صبح تا هفت شب ممنوع و نگهداری نژاد‌های خاصی مانند ژرمن شپرد، گریت دین، تیبتن ماستیف و نژاد‌های ترکیبی غیرقانونی است.
در هلند برای نگهداری از سگ باید دوره آموزشی بگذرانید. کارشناس ارشد حقوق با گفتن این مطلب به قوانین نگهداری سگ‌ها در هلند پرداخت و افزود: در این کشور، اگر کسی اولین بار سگ بخرد، علاوه بر آموزش‌های عملی نگهداری از حیوان باید دوره های نظری را نیز بگذراند، در صورت انتقال سگ به هلند، تا ده روز بعد از ورود به کشور وقت دارد به دامپزشک مراجعه کند.
فصولی ادامه داد: بریتانیا قانونی با عنوان «رفاه حیوانات» دارد که محتوای آن شامل نظارت دائمی مقامات محلی بر نگهداری، آموزش و تربیت حیوانات است؛ مراکز فروش سگ باید از مقامات محلی مجوز جداگانه داشته باشند.
به گفته او، حین گردش، تمام مدت باید سگ تحت کنترل صاحبش باشد و استثنائی برای عمومی یا اختصاصی بودن مکان وجود ندارد، در صورت رعایت نکردن نکات ایمنی، صاحب سگ به 6 ماه زندان و پرداخت جریمه محکوم می‌شود. در صورتی که سگ به کسی آسیب برساند، صاحبش به 5 سال حبس و پرداخت جریمه محکوم می‌شود و اگر فردی که مورد حمله سگ قرار گرفته فوت کند، این مجازات به 14 سال زندان و جریمه نقدی افزایش پیدا می‌کند، همچنین نگهداری بعضی نژاد‌های سگ مانند پیت بول تریر در بریتانیا ممنوع است.
این کارشناس ارشد حقوق در مورد مقررات نگهداری سگ در فرانسه گفت: در 2007 که یک سگ آمریکایی دختری را در فرانسه به قتل رساند و در فاصله چند ماه دو نفر دیگر نیز طعمه سگ‌های درنده شدند، اصلاحات زیادی بر قوانین مراقبت از سگ در این کشور اعمال شد.
فصولی افزود: طبق قوانین این کشور، هر حیوانی که احتمال دارد آسیبی به انسان‌ها وارد کند، طبق دستور شهردار به محلی مناسب برای نگهداری منتقل و هزینه‌های مراقبت، از صاحب سگ دریافت خواهد شد.
او گفت: در نروژ، طبق قوانین، صاحب سگ باید از صدمه زدن حیوان به دیگران جلوگیری کند؛ فقط زمانی سگ‌ها می‌توانند بدون قلاده باشند که صاحب سگ در کنار آنها باشد و یا در حصاری که حیوان را از محل رفت و آمد جدا می‌کند، بماند. اگر سگ رفتار و حرکات پر خطر از خود نشان دهد، باید تمام مدت قلاده داشته باشد.
این کارشناس ارشد حقوق به بیان مقررات نگهداری سگ در آلمان هم پرداخت و افزود: در این کشور حتی سگ‌هایی که رفتار آرام و دوستانه‌ای داشته باشند باید در مکان‌های عمومی با قلاده و تحت نظارت صاحبشان تردد کنند.
مقررات نگهداری سگ در ایران
ایران کشوری اسلامی است و دین اسلام برای جلوگیری از بروز بسیاری از بیماری‌ها نگهداری از سگ را حرام کرده، با این حال قانون و مقرراتی برای نگهداری از سگ وضع شده که شواهد نشان می‌دهد چندان هم جدی گرفته نمی‌شود.
آیا وجود حیوان خانگی در خودرو تخلف محسوب می‌شود؟
وجود حیوانات خانگی در خودروی شخصی، تخلف است و افرادی که در خودروهایشان حیوان خانگی داشته باشند جریمه می‌شوند و کد تخلف شماره 17 پلیس امنیت اخلاقی برای آنها ارسال می‌شود.
نگهداری سگ و گربه در خانه جرم نیست
نگهداری سگ و گربه در قسمت‌های مشاع ممنوع است و در خانه به این شرط می‌توان سگ و گربه نگهداری کرد که برای دیگر همسایه‌ها ایجاد آلودگی صوتی نکند یا صاحبانشان از سلامتی حیوان خانگی خود اطمینان حاصل کنند و جان همسایگان به خطر نیوفتد.
ایجاد مصدومیت یا قتل
مهمترین ماده‌ای که در موضوع جداسازی محل گردش حیوانات خانگی از محل بازی کودکان در بوستان‌های شهر به آن اشاره شده، ماده 501 قانون مجازات اسلامی است که ایجاد هراس از ناحیه و اتفاقات دیگری که باعث مصدومیت یا مرگ فرد شود، به قصاص یا دیه محکوم خواهد شد.
به وجود آوردن اخلال در نظم عمومی‌با در نظر گرفتن این موضوع که سگ گردانی در انظار عمومی میتواند باعث سلب آرامش شهروندان یا ایجاد ترس و هراس در آنان شود، طبق ماده 618 قانون مجازات اسلامی، متهم به سه ماه تا یک سال حبس و تا 74 ضربه شلاق محکوم می‌شود.
وقوع 10 سگ گزیدگی در اصفهان
منصور شیشه‌فروش مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان، خشکسالی را عامل افزایش حیوانات ولگرد در اصفهان و در پی آن افزایش حوادث ناشی از حضور آنها دانست و گفت: از ابتدای امسال تا اوایل مرداد 10 مورد سگ‌گزیدگی در استان اتفاق افتاده است.
او تصریح کرد: براساس دستورالعمل‌های قانونی کنترل سگ‌ها برعهده سازمان حفاظت محیط‌زیست است و این سازمان باید مطابق با مقررات اقدامات اساسی را اجرایی کند.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان افزود: دستورالعمل کنترل جمعیت سگ‌های ولگرد، در ستاد مرکزی کنترل جمعیت حیوانات ناقل بیماری به انسان در سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور تصویب شده که در این دستورالعمل بر روش زنده‌گیری، کنترل و ساماندهی جمعیت سگ‌های تأکید شده است.
به سگ غذا ندهید، به متولیان نگهداری سگ‌ها کمک کنید
امیرحسین خسروی مدیرکل هماهنگی و نظارت بر خدمات شهری شهرداری اصفهان گفت: پناهگاه نگهداری از سگ‌های بدون سرپرست در 1393 توسط شهرداری احداث شد که در این مرکز سگ‌های بدون صاحب پس از زنده‌گیری معاینه، شست‌وشو، انگل‌زدایی و عقیم‌سازی، مورد درمان قرار می‌گیرند و بعد از گذشت 15 تا 20 روز از دوران نقاهت، برای ادامه زندگی به طبیعت بازگردانده می‌شوند.
او افزود: شهر‌های مجاور اصفهان بیشترین تراکم سگ‌های ولگرد را دارند، اما به دلیل نبود مراکز جمع‌آوری در آنها، سگ‌های بدون صاحب را جمع‌آوری و در اطراف اصفهان رها می‌کنند سگ‌های گله نیز از دلایل دیگر این مسئله به شمار می‌روند که در اطراف اصفهان کانون جمع شدن سگ‌های ولگرد هستند.
مدیرکل هماهنگی و نظارت بر خدمات شهری شهرداری اصفهان، با بیان اینکه تامین غذا و داروی سگ‌های بی‌صاحب در دوران نقاهت از بزرگترین مشکلات شهرداری است ادامه داد: روزانه حدود 14 میلیون تومان هزینه نگهداری سگ‌های بدون صاحب در مرکز است و با توجه به این هزینه سنگین، دستگاه‌های دیگر و به ویژه سازمان‌های مردم‌نهاد در این حوزه می‌توانند به شهرداری کمک بسیاری کنند.
خسروی با اشاره به نقش غذارسانی شهروندان به سگ‌های ولگرد در تجمع آنها تصریح کرد: حامیان این حیوان بدون صاحب با غذا دادن به آنها سبب جمع شدن سگ‌ها در شهر می‌شوند در حالی که می‌توانند با مراجعه به پناهگاه‌های شهرداری این کار را به صورت صحیح انجام دهند تا به عادی‌سازی رابطه حیوان با محیط شهری منجر نشود.
او یادآور شد: همیاری مردم با شهرداری در جمع‌آوری سگ‌های بدون صاحب نیازمند فرهنگ‌سازی و فرهنگ‌سازی نیازمند اطلاع‌رسانی صحیح رسانه‌ها و دستگاه‌های فرهنگی است.
مدیرکل هماهنگی و نظارت بر خدمات شهری شهرداری اصفهان، درباره عملکرد شهرداری اصفهان در جمع‌آوری سگ‌های ولگرد گفت: 15 نفر در قالب سه گروه وظیفه زنده‌گیری سگ‌های بدون صاحب را دارند و در تمام ساعات شبانه‌روز فعال هستند؛ مردم می‌توانند در صورت بروز مشکل در این حوزه با سامانه 137 تماس بگیرند.
سگ‌های ولگرد با توجه به افزایش آمار روزافزونشان و حوادثی که ایجاد می‌کنند، دیر یا زود به معضلی برای کشورمان تبدیل می‌شوند؛ سگ‌هایی که بر خلاف سنت هزاران ساله زندگی شان در طبیعت، دیگر نه استخوان، که گوشت می‌خورند و اگر غذایی برای خوردن پیدا نکنند به مردم حمله می‌کنند و این شیوه رفتار با آنها چرخه طبیعت را دگرگون و خطراتش را متوجه انسان می‌کند.
سگ‌ها چه ولگرد باشند و چه خانگی، باید مدیریت شوند نه مثل امروز که در شهر به انسان‌ها هجوم می‌آورند و در فضای مجازی هوادارانشان به مجریان قانون تبدیل می شوند.