عصرکرد- آنچه جالب توجه بوده این است که با بازدید از موزه‌ها می‌توان به دنیای
گذشتگان ورود پیدا کرد و اطلاعات بسیاری را از نحوه زندگی در گذشته به دست
آورد.
در حال حاضر 2 موزه مردم شناسی و باستان شناسی شهر سنندج، مهمترین
موزه‌های استان کردستان هستند که با بازدید از آنها تا حدود زیادی می توان
با فرهنگ و آداب و سوم، نحوه پوشش و تاریخ و گذشته مردم این استان آشنا شد
اما اینها همه ظرفیت‌های کردستان نیستند و این استان در بخش‌های بسیاری
قابلیت‌هایی داشته که امکان عرضه آن به گردشگران در قالب موزه وجود دارد.
کردستان در بحش عرفان، موسیقی، هنر، معماری، خط و حتی خوراک و پوشش و
جشن‌ها ظرفیت‌هایی دارد که منحصربفرد است و برای مردم سایر نقاط کشور و حتی
جهان نیز می‌تواند شگفت انگیز باشد.
موزه باستان شناسی (موزه سنندج)
اینجا اگر بخواهیم مختصر آشنایی با موزه‌های اصلی استان کردستان داشته
باشیم می‌توان گفت که موزه باستان شناسی که به موزه سنندج نیز شهرت یافته
است در خیابان امام خمینی(ره) و کوچه حبیبی شهر سنندج واقع شده و جزو
عمارت‌های اعیانی و باشکوه این شهر است.
حدود 150 سال پیش بنای این موزه توسط ملا لطف الله شیخ الاسلام که
یکی از علمای بزرگ آن دوره و معاصر با ناصرالدین شاه بوده، ساخته شده است،
پس از فوت ملا، نوادگان او بنا را در اختیار گرفتند و در نهایت به تملک
اداره میراث فرهنگی کردستان درآمده است.
روش و سبک ساخت آن تحت تأثیر معماری دوره قاجار بوده و از سنگ، آجر و
چوب با پشت بام شیروانی ساخته شده است. زیباترین و جالب‌ترین قسمت
ساختمان، پنجره‌های اُرسی بزرگ هال است که هفت در دارند و در نوع خود یک
شاهکار هنری محسوب می‌شوند.
«بخش پیش از تاریخ، بخش تاریخی، بخش اسلامی و بخش نمایش موقت»، چهار
قسمت موزه سنندج هستند که ظروف سفالی، اشیای مکشوفه از تپه زیویه شامل چند
قطعه زیورآلات زنانه، اشیاء مفرغی شامل ظروف، انواع تبر، سنجاق‌های تدفینی،
سوزن‌های دوخت و حلقه‌ها، اشیایی از جنس استخوان و عاج، اشیاء سنگی شامل
سردوک‌ها، حلقه‌ها و مهره‌ها و اشیای فلزی شامل انواع سرنیزه، خنجر و
حلقه‌های گوناگون، سنگ نوشته و کتیبه، مجسمه‌های برنزی و ظروف شیشه‌ای در
آنها وجود دارد.
قسمت دیگری از اشیای بخش دوران تاریخی، خمره‌های سفالی هستند که
اصطلاحاً به خمره‌های تدفینی مشهورند. این خمره‌ها به علت حجم بزرگشان در
فضای باز موزه نگهداری می‌شوند و تعدادی از آنها که کوچک‌تر هستند در فضای
داخلی موزه قرار داده شده‌اند.
موزه مردم شناسی (خانه کُرد)
خانه کُرد نیز در دل عمارت آصف قرار دارد که پس از آن که این بنا از
خانواده آصف وزیری به تملک اداره کل میراث فرهنگی کردستان درآمد، امروزه به
عنوان موزه مردم شناسی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
موزه مردم شناسی هم در خیابان امام خمینی(ره) شهر سنندج واقع شده است و
بناهای تاریخی دیگر همچون موزه باستان شناسی(موزه سنندج)، مسجد جامع
دارالاحسان و عمارت مشیردیوان نیز در نزدیکی این بنا قرار دارند.
در مجموع این عمارت دارای چهار حیاط بیرونی(اصلی)، اندرونی، مستخدمین و
مطبخ است که حیاط اصلی مستطیل شکل بوده و 2 ایوان و آب‌نما، باغچه و چند
درخت در فضای آن وجود دارد.
شیوه معماری و تزئینات عمارت آصف بسیار زیبا است، بویژه تالار اصلی آن
که در ضلع شمالی با تزیینات منحصربفرد شامل گچ بری‌ها، مقرنس کاری و اورسی
زیبا با نقوش هندسی تحسین علاقمندان به تاریخ و فرهنگ را برانگیخته است.
موزه مردم شناسی شامل بخش‌های مختلفی از جمله نگارخانه و حیاط ورودی،
حمام، غرفه‌های زندگی شهری، مکتب خانه، قلاب بافی، زیورآلات، بخش کشاورزی،
مشاغل و فنون، بخش اسناد و عکس‌های تاریخی، اتاق خان، بخش پوشاک، غرفه
شکار، غرفه صنایع دستی، غرفه بخش مطبخ، زندگی روستایی، کتابخانه و مرکز
اسناد است.
کاخ موزه خسروآباد
عمارت خسروآباد شهر سنندج نیز به واسطه تاریخی و باشکوه بودن بنای آن
تیرماه سال گذشته در جریان سفر وزیر وقت میراث فرهنگی به استان کردستان
افتتاح و این مجموعه نیز به جمع موزه‌های استان اضافه شد.
عمارت خسروآباد سال 1186 هجری شمسی(1223 هجری قمری) به دستور امان
الله خان اردلان به نام پسرش خسروخان ساخته شده است. این بنا در ابتدا شامل
چهارباغ و قصر بوده با 30 هکتار مساحت بوده و در ادامه سایر بخش‌ها همچون
قصر سردر، حوض و حمام به آن افزوده شده است و در حال حاضر بیش از هشت هزار
مترمربع زیربنا دارد.
این عمارت دارای چندین بنا و تعداد زیادی اتاق است که به نظر می‌رسد
هر کدام از این اتاق‌ها مختص به بخش‌هایی همچون آشپرخانه، اصطبل، حمام و
غیره بوده است.
ساختمان اصلی عمارت همچون یک قصر سلطنتی با ورودی‌های ستون‌دار بوده و
تزیینات معماری این بنا شامل گچبری، آجرکاری و اروسی‌های زیبا و رنگارنگ
است.
در داخل حیاط عمارت هم یک حوض بزرگ صلیبی شکل وجود دارد که بر زیبایی
این مجموعه افزوده است، در بیشتر مواقع سال در آب زلال این حوض ماهی دیده
می‌شود.
رشد 100 درصدی تعداد موزه‌های استان در سال گذشته
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کردستان در گفت و گو با
خبرنگار ایرنا در مورد آخرین وضعیت موزه‌های استان گفت: تا سال گذشته فقط 2
مورد موزه دولتی و 2 مورد موزه خصوصی در استان وجود داشت که سال گذشته 2
موزه دولتی کاخ موزه خسرواّباد و موزه مسجد دارالاحسان نیز به مجموع
موزه‌های استان اضافه شده و رشد 100 درصدی را در این بخش شاهد بودیم.
یعقوب گویلیان افزود: راه اندازی موزه‌های دیگری نیز با تهیه طرح
توجیهی و محتوایی آنها در دست اقدام است که در این راستا راه اندازی
موزه‌های حمام حاج صالح سقز، موزه خط کردستان با اولویت شیوه خط امیر نظام
گروسی، سایت موزه کرفتو و موزه هنر، معماری و موسیقی نیز در اولویت قرار
دارند.
وی با اشاره به اینکه در کردستان ظرفیت‌های بسیاری در بخش‌های مختلف
وجود دارد، ادامه داد: یکی از این ظرفیت‌ها مباحث عرفانی بوده که تا کنون
مطالعات طرح توجیهی موزه عرفان استان انجام شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کردستان اضافه کرد: همچنین
راه اندازی چندین موزه خصوصی نیز در دست اقدام است که در این زمینه از
طرح‌های فعالان این عرصه حمایت می‌شود.
وی گفت: با توجه به وجود ظرفیت‌های مختلف در استان ما نیازمند تنوع
بخشی در موزه‌های استان چه در بعد کمی و چه کیفی هستیم و همچنین در بخش
آموزش نیروهای متخصص، معرفی و شناسایی ظرفیت‌های استان برای راه اندازی
موزه‌های متنوع به اقدامات خاصی نیاز داریم.
رشد قابل توجه بازدید از موزه‌های کردستان در سال جاری
رییس گروه امور موزه‌های استان کردستان نیز در گفت و گو با خبرنگار
ایرنا با بیان اینکه در حال حاضر بلیط بازدید از موزه‌های استان به شیوه
الکترونیکی در دسترس است، افزود: در سال 1399 به دلیل شیوع ویروس کرونا و
الزام بسته شدن موزه‌ها، هیچ بازدیدی از موزه‌های استان صورت نگرفت، در سال
1400 نیز در مقاطعی از سال موزه‌ها باز بودند که در این مدت 11 هزار و 970
نفر از آنها بازدید کردند.
ابراهیم هاشمی افزود: در 2 ماهه نخست امسال تا کنون شاهد استقبال قابل
توجه گردشگران و مسافران بوده‌ایم به گونه ای که تاکنون 31 هزار و 577 نفر
به صورت آمار رسمی بلیط فروشی الکترونیکی از مجموعه غار کرفتو، موزه‌های
باستان شناسی و مردم شناسی سنندج و کاخ موزه خسروآباد بازدید کرده‌اند.
وی با بیان اینکه آمارهای غیررسمی بازدید از موزه‌های کردستان چندین
برابر آمار رسمی است، ادامه داد: روزانه 250 تا 300 نفر نیز در قالب
گروه‌های دانش آموزی، دانشجویی و راهیان نور، مناسبتی و غیره به صورت
رایگان از موزه‌های استان بازدید می کنند که تعداد آنها در آمارهای رسمی
لحاظ نشده است.
رییس گروه امور موزه‌های استان کردستان گفت: تقریبا در 2 ماهه نخست
امسال سه برابر سال گذشته بازدید از موزه های کردستان افزایش یافته که خانه
کُرد سنندج بیشترین آمار را به خود اختصاص داده است.
موزه باستان شناسی سنندج، غنی‌ترین موزه کردستان
هاشمی اضافه کرد: موزه باستان شناسی شهر سنندج به لحاظ دارا بودن آثار
تاریخی که از بررسی‌ها و حفاری‌های صورت گرفته در حوزه جغرافیایی استان
بدست آمده بسیار غنی است و کهن ترین آثار استان را می‌توان در آن مشاهده
کرد.
وی کهن‌ترین آثار تاریخی کشف شده در استان را مربوط به دوره مانایی در
قلعه باستانی زیویه شهر سقز نام برد و افزود: همچنین چهار اسکلت به قدمت
سه تا سه هزار و 500 سال نیز که سال 1387 در مسیر جاده حسن آباد سنندج کشف
شدند از جمله آثار کهن استان هستند که در موزه باستان شناسی شهر سنندج
نگهداری می شوند.
وی خاطرنشان کرد: موزه‌ها نمایانگر فرهنگ و تاریخ و هویت مردم هر
منطقه‌ای هستند که با بازدید از آنها می توان با تاریخ و فرهنگ چندین هزار
ساله آن مردم آشنا شد که امیدواریم این مهم بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
رییس گروه امور موزه‌های استان کردستان یادآور شد: موزه‌های استان
کردستان در طول ایام سال (بجز پنج روز تعطیلی مناسبتی) همه روزه در نوبت
صبح از ساعت 9 تا یک و بعدازظهر از ساعت چهار تا هشت شب باز هستند.
برنامه‌های گرامیداشت روز جهانی موزه‌ها و هفته میراث فرهنگی از 28 اردیبهشت ماه آغاز شده است و تا سوم خرداد ماه ادامه دارد.
تاکنون 2 هزار اثر شامل آثار تاریخی، غارهای طبیعی، درختان کهنسال،
میراث منقول(بناها، محوطه و تپه‌ها)، قنات و مکان‌های طبیعی در استان
کردستان شناسایی شده که از این تعداد 950 اثر آن به ثبت ملی رسیده است.