عصر کرد -
تئاتر سعدی یکی از تماشاخانه‌های مهم تاریخ تئاتر ایران است که بیست‌ماه بعد از آنکه نوشین از تئاتر فردوسی بیرون آمد، یعنی دقیقاً سال 1329 کار خود را آغاز کرد و به یکی از مهم‌ترین پاتوق‌های نمایش در ایران تبدیل شد.
درباره این تماشاخانه و تأثیر عبدالحسین نوشین بر تئاتر ایران بسیار نوشته‌اند و گفته‌اند اما اینکه همه ماجراهای این تماشاخانه و تاریخش را کسی در قالب فیلم یا تئاتر بر پرده سینما یا صحنه تئاتر بیاورد؛ موضوعی است که کم به آن پرداخته شده است.
از جمله معدود پرداخت‌های هنری به این تماشاخانه و داستان روزگارش، روایت نمایشی حسین کیانی از تئاتر سعدی است. کیانی اولین‌بار نمایش «تئاتر سعدی، تابستان سیودو» را در سی و پنجمین جشنواره تئاتر فجر و در سالن اصلی تئاتر شهر روی صحنه برد و حالا علاقه‌مندان به تئاتر می‌توانند این نمایش را در تیوال هم تماشا کنند. داستان به رویدادهای پشت صحنه و چگونگی تمرین یک گروه تئاتری در دوران زمامداری شاه برمی‌گردد و در واقع خود مکان تئاتر و اعضای گروه و طرز کارشان، موضوع نمایش است. این گروه تئاتری در متن داستان در حال خلاصه و دراماتیزه کردن نمایشنامه «باغ آلبالو» اثر «آنتوان چخوف» هستند و آن را تمرین می‌کنند. این خط اصلی داستان است که در بستر آن به طور همزمان تأثیرات حوادث تاریخی بر حیات تئاتر سعدی تأثیرگذار می‌شود و در نهایت توسط افراد شعبان بی‌مخ به آتش کشیده می‌شود. «تئاتر سعدی، تابستان سی و دو» اما روایت تلخی نیست و تلخی‌های یک دوره تاریخی در بستری کمدی و به‌صورت چندلایه بر پایه روابط این گروه و اتفاقاتی که در حین تمرین و... شکل می‌گیرد و همه آنها با حوادث سیاسی تلاقی پیدا می‌کند. به‌عنوان مثال بخش اول نمایش که به عادات، گفتار و رفتار اعضای گروه مربوط می‌شود، یک کمدی مبتنی بر هرج و مرج با آمیزه‌ای از کمدی رفتاری است و در وجه دوم زمانی که بازیگران در حال تمرین «باغ آلبالو» هستند به یک کمدی موزیکال تبدیل می‌شود. کارگردان در اثر خود، از لهجه‌های فارسی، ترکی، شمالی و حرکات و اشعار زورخانه‌ای استفاده می‌کند. حسین کیانی نویسنده و کارگردان نمایش «تئاتر سعدی، تابستان سیودو» در واقع با پرداختن به موضوعات مرتبط به تئاتر سعدی و گروه نمایشی مورد نظر و البته تأکید بر تعارضات اجتماعی مردم تهران، جریان دکتر مصدق، حزب توده و سپس مسلط شدن کودتاچیان و دار و دسته شعبان بی‌مخ و هجوم آنان به تئاتر سعدی و آتش زدن این مکان، عملاً صفحاتی از تاریخ گذشته ایران را که صدها بار در روزنامه‌ها، کتاب‌ها، تلویزیون، سینما و محافل گوناگون انعکاس یافته به خوانش و نمایش مجدد درمی‌آورد این‌بار طرحی هنرمندانه و روایتی خلاقانه از آن ارائه می‌دهد.
تئاتر سعدی، تابستان سیودو
نویسنده و کارگردان: حسین کیانی