چاپ

عصر کرد - اقتصاد24- انتشار هر خبری از مذاکرات میان ایران و ایالات متحده به سرعت خود را در شاخص‌های مهم بازار‌های ارز یا بورس نشان می‌دهد. این در حالی است که از یک دهه پیش در کشور سیاست‌های اقتصاد مقاومتی ابلاغ شده که براساس آن بنا بود تاب آوری اقتصاد ملی در مقابل نوسانات بازار‌های جهانی افزایش یابد. در عمل، چون هفت برنامه توسعه پنج ساله یا سند چشم‌انداز 20 ساله نه تنها اهداف این سیاست محقق نشد که به نظر می‌رسد میزان تاب آوری اقتصادی به کمترین سطح ممکن هم رسیده است.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
حسین راغفر، منتقد اقتصادی، درباره شرطی شدن اقتصاد ایران و وابستگی شاخص‌های اساسی آن به تحولات و اخبار سیاسی، به خبرآنلاین گفت: «این یک وضعیت طبیعی نیست و بیش از هر چیز محصول حضور نهاد‌های انحصاری در اقتصاد کشور است. این ننهاد‌ها چنان نفوذی در اقتصاد ایران پیدا کرده‌اند که حتی وقتی قیمت هر دلار آمریکا از 105 هزار تومان بیشتر می‌شود نیز، باز عده‌ای ادعا می‌کنند قیمت واقعی بیش از این است. هرگاه دلار گران می‌شود قیمت دیگر کالا‌ها با نرخ حداکثری ارز خود را تنظیم می‌کنند و هر گاه ارز ارزان می‌شود دیگر این قیمت‌ها تغییر نمی‌کنند.»
او ادامه داد: «متاسفانه در فضایی که اینها در اقتصاد ما شکل دادند کمتر کسی پیدا می‌شود از منافع عمومی مردم دفاع کند. این وضعیت خود به خوبی به وجود نیامده و محصول قدرتمند شدن اقلیتی ذی نفع و پرنفوذ است که به سهولت می‌تواند از پالایشگاه تا وسط دریا لوله کشی کند و انرژی مورد نیاز کشور را قاچاق کند و کسی هم متعرض آنها نمی‌شود چرا که هم دولت، هم مجلس و هم حتی دستگاه قضایی ما امکان رویاروی با این باند‌های مافیایی را ندارند.»
عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا نفع بردن صاحبان سرمایه‌های بزرگ از تورم را قطعی دانست و افزود: «منافع این گروه‌ها در افزایش قیمت‌ها و تورم بالا است. منافع همین گروه‌ها و سود بادآورده آنها است که افزایش قیمت ارز و متعاقب آن تورم را به کل کشور تحمیل می‌کند. وقتی به سهولت هر چه تمام اینها به سود‌های هنگفت دست پیدا می‌کنند، خودشان به مانعی برای هر اصلاح تبدیل می‌شوند.»
افت قیمت ارز پس از آغاز مذاکرات نشانه چیست؟ راغفر به این سوال چنین پاسخ داد: «اشتباه بزرگی است اگر فکر کنیم این مساله صرفا از فشار خارجی نشات می‌گیرد. این تصویری است که همین گروه‌های پرنفوذ دوست دارند به بقیه تحمیل کنند. اینکه برخی فکر می‌کنند صرفا با مذاکرات مشکل اقتصاد ما حل می‌شود و جهش قیمتی کنترل می‌شود، اشتباه است و مانع رو شدن دست ترتیب‌دهندگان واقعی این وضعیت می‌شود، زیرا عوامل موثر را در بیرون کشور به تصور می‌کشد. از قضا جلوگیری از کاهش بیشتر قیمت دلار نشانه دیگری از حضور پررنگ این ذی نفعان است.»
او افزود: «در اقتصاد ایران تولید تضعیف شده و کشور تبدیل شده به فروشنده نفت خام، گاز طبیعی، مواد معدنی و دیگر منابع طبیعی. از این محل درآمد‌هایی حاصل می‌شود که متاسفانه بیشتر در خارج از کشور خرج می‌شوند؛ بنابراین ما با اقتصادی مواجهیم که بازیگران اصلی آن را دلالان بزرگ تشکیل می‌دهند و برندگان حفظ موجود هستند. آنها مانع کاهش بیشتر قیمت ارز شدند.»
نقش دولت چیست؟
عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا تاکید کرد: «دولت از اقتدار لازم برای ایستادگی در مقابل این گروه‌ها بی بهره است و به طور کلی توان مقابله با این گروه‌ها را ندارد. حتی دولت نمی‌تواند جلوی آب فروشی از طریق صادرات محصولات کشاورزی آب بر را بگیرد. دولت در ایران چنان تضعیف شده که نه امکان برون رفت از این وضعیت را دارد و نه توان شکل دادن به یک مسیر اصلاحی را و به نظر می‌رسد تنها وظیفه آن حفظ همین وضعیت فعلی است که بسیار هم وضعیت اسفناک و نگران کننده‌ای است.»
بیشتر بخوانید: ریزش عجیب قیمت دلار
او افزود: «دولت چنان ناتوان شده که تلاش می‌کند با منابع محدود ارزی که در دست دارد، هزینه‌های سرسام آور را تامین کند. پس شروع می‌کند به بالا بردن قیمت ارز تا بتواند منابع خود را گران‌ترین نرخ ممکن تبدیل به ریال کند و هزینه‌های جاری را تامین کند. پس دستگاه اجرایی خود حامی تضعیف ارزش پول ملی و متعاقب آن افزایش نرخ تورم شده است.»
عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا گفت: «همانطوری که یکی از نمایندگان مجلس گفت حتی در زمینه تصمیم‌گیری هم دولت یا مجلس کاره‌ای نیستند و در رابطه با همین ماجرای نرخ ارز نیز سران سه قوه تصمیم گرفتند و به نوعی مسئول گرانی دلار آنها هستند. این وضعیت محصول روندی است که از چند سال پیش شروع شده و حالا به جایی رسیده که در تمام تصمیم‌گیری‌های عمده دولت و مجلس کنار رفتند. درنتیجه وقتی گفته می‌شود دولت مسئول این وضعیت است در واقع نظام تصمیم‌گیری مدنظر است.»
این میزان از شرطی شدن، نافی «استقلال» است
این منتقد اقتصاد با بیان این جمله گفت: «اقتصادی که زایش و بالندگی کافی ندارد، نمی‌تواند ارزش افزوده تولید کند و شغلی به وجود آورد. این اقتصاد محکوم است به وابستگی خارجی. در این اقتصاد، استهلاک هر روزه موجب می‌شود که تولید ملی تضعیف شود و، چون استهلاک جبران نمی‌شود، ارزش افزایی هم به تدریج روند کاهنده‌ای به خود می‌گیرد. در این سال‌ها پول ملی هیچ کشوری به اندازه ایران تضعیف نشده و کشوری که توان حفظ ارزش پول خود را ندارد، در حفظ استقلال سیاسی خود هم بعید است کارآمد عمل کند. دولت با ابزار‌ها و اقتداری که امروز دارد، از انجام هر اقدام اصلاحی ناتوان است و نقش آن در کشور همین نقش حداقلی فعلی خواهد بود.»
به گفته این تحلیل‌گر تحریم هم موجب شده که سهم اقتصاد کشور از تجارت جهانی کمتر از گذشته شود و صادرات هم به سطح فروش منابع طبیعی تقلیل یابد.
راغفر هشدار داد: «تا زمانی که سوددهی فعالیت‌های مولد کمتر از سفته بازی و سوداگری است، تولید در کشور تقویت نخواهد شد. در این شرایط دولت یا باید به تولیدکنندگان یارانه بدهد تا بنگاه‌ها به فعالیتشان ادامه دهند یا اینکه باید نظاره گر تعطیلی یک یک بنگاه‌های صنعتی کشور باشد. به همین جهت خروج نهاد‌های پرنفوذ از اقتصاد گام نخست هر اقدام اصلاحی است.»
منبع: خبر آنلاین