چاپ

عصر کرد - چندین دهه پس از کشف مومیایی معروف یخچال کوه‌های آلپ ایتالیا، محققان موفق شده‌اند خصوصیات ظاهری بهتری از این شکارچی باستانی به دست بیاورند.

یک جسد یخی با قدمتی 5300 ساله دهه‌ها است که کنجکاوی‌ دانشمندان را برانگیخته و معمای مرگ خشن او، هویتش و نحوه سر در آوردنش از گردنه‌ای کوهستانی در آلپ ایتالیا توجه محققانی از علوم مختلف را به خود جلب کرده است.
این مومیایی یخ‌زده که اصطلاحا «اوتسی» نام گرفته است، در سال 1991 توسط دو گردشگر آلمانی و به صورت اتفاقی کشف شد. با توجه به این که این جسد به خوبی سالم مانده بود، کاشفان ابتدا تصور کردند شاید متعلق به یک خلبان جنگ جهانی دوم باشد. با این حال پس از آن‌که پیکر مدفون در دل یخ‌ها بیرون کشیده شد و در اینسبروک اتریش مورد بررسی علمی قرار گرفت دیرینگی و قدمت هزاران ساله آن مشخص شد.
پیشتر در سال 2012 ژنوم اوتسی توسط پژوهشگران مورد مطالعه قرار گرفته بود، با این وجود و به دلیل اینکه فناوری آنالیز دی‌ان‌ای‌های باستانی از آن زمان پیشرفت زیادی کرده است شماری از دانشمندان تصمیم گرفتند نگاهی دیگر به ژن‌های این مرد یخی بیندازند. آنها برای مطالعه خود، از دی‌ان‌ای استخراج شده از استخوان لگن مومیایی استفاده کردند.
نتایج تجزیه و تحلیل دی‌ان‌ای اوتسی نشان می‌دهد که او از کشاورزانی بوده که در ناحیه آناتولی، ترکیه امروزی، ساکن بوده‌اند و سری طاس‌تر و چشم و پوستی تیره‌تر از آن چیزی داشته است که تاکنون تصور می‌شد.
آلبرت زینک، رئیس موسسه مطالعات مومیایی «اوراک» و از نویسندگان این مطالعه، در این باره می‌گوید: «بر اساس تجزیه و تحلیل ژنوم جدید، ظاهر اوتسی در زمانی که در حدود 45 سالگی درگذشت بسیار شبیه به شکل مومیایی امروزی بود. رنگ پوست این مومیایی تیره است و موهای زیادی روی سر آن وجود ندارد.»
دانشمندان پیش از تصور می‌کردند که مرد یخی پوستی روشن‌تر و ظاهری پرموتر در زندگی داشته اما جسد مومیایی او در طول زمان تغییر شکل داده است.

عصر کرد

دکتر زینک در این باره می‌گوید: «این تعجب‌آور نیست که اوتسی پوستی تیره‌ داشته است، چرا که بسیاری از اروپاییان در آن زمان احتمالاً رنگدانه پوست تیره‌تری نسبت به بسیاری از اروپایی‌های امروزی داشتند. کشاورزان اروپایی اولیه هنوز پوستی کاملاً تیره داشتند که با گذشت زمان به پوستی روشن‌تر تغییر کرد تا با تغییرات آب و هوایی و رژیم غذایی کشاورزان سازگار شود.»
آقای زینک افزود، اصل و نسب ژنتیکی نشان می‌دهد که اوتسی در میان جمعیتی منزوی در کوه‌های آلپ زندگی می‌کرده و تنها تماس محدودی با سایر جمعیت‌ها و جریان‌های ژنی داشته است. اکثر اروپاییان امروزه ترکیبی از ژن‌های سه گروه را دارند: کشاورزان آناتولی، شکارچی-گردآورنده‌های غربی و گله‌داران شرقی. تحقیقات نشان داد 92 درصد اصل و نسب او تنها از کشاورزان آناتولی بوده بدون این که با گروه‌های دیگر اختلاط زیادی داشته باشد.
محققان همچنین می‌گویند که ژنوم او مستعد چاقی و دیابت بوده است. بررسی‌های انجام‌شده قبلی روی جسد نشان داده بود که او از انگل روده‌ای رنج می‌برده و مشکل کبد داشته‌ است.
بنا به گفته پژوهشگران همچنین به نظر می‌رسد مرد یخی گوشت بسیار زیادی مصرف می‌کرده است. تجزیه و تحلیل محتویات معده او آثار وجود گوشت بزکوهی و آهو را نشان داده است.
در ابتدا تصور می‌شد که اوتسی در اثر یخ‌زدگی جان باخته باشد. با این حال یک عکس‌برداری اشعه ایکس که در سال 2001 انجام شد آثار مرگبار نوک یک پیکان را در ناحیه شانه او نشان داد. او همچنین یک زخم در ناحیه سر خود و یک جراحت نیز در ناحیه دست راستش داشت که نشان می‌داد احتمال در یک نزاع مرگبار کشته شده است.
آندریاس کلر از دانشگاه زارلاند آلمان در این باره می‌گوید ژنوم جدید «بینش عمیق‌تری از تاریخچه زندگی این مومیایی ارائه می‌دهد.»
جسد یخی اوتسی از 1998 تاکنون در موزه باستان‌شناسی تیرول جنوبی در بولتسانو ایتالیا نگهداری می‌شود.
نتایج مطالعات تازه در نشریه علمی «Cell Genomics» منتشر شده است.