چاپ

عصر کرد - ایسنا / عبدالرزاق گورنا، نویسنده تانزانیایی برنده جایزه نوبل ادبیات در سال 2021، در گفت‌وگویی از مسیر زندگی و تحصیلی‌اش و مهاجرت و علاقه دیرهنگامش به ادبیات گفت.
عبدالرزاق گورنا، نویسنده برنده جایزه نوبل ادبیات، گفته است که ادبیات انتخاب اولش نبوده، چرا که برایش مفید به نظر نمی‌رسیده است. این نویسنده تانزانیایی که در سال 2021 موفق به کسب جایزه نوبل ادبیات شد، در سال 1948 در جزیره زنگبار که اکنون بخشی از تانزانیا است، متولد شد و در سال 1968 برای فرار از رژیم سرکوبگری که جامعه عرب‌تبار مسلمان را آزار می‌داد، به‌عنوان پناهنده به بریتانیا مهاجرت کرد.
او در آن زمان، درس‌های ریاضی، فیزیک و شیمی را به عنوان اولویت انتخاب کرد، چرا که قصد داشت درس‌های علمی بخواند و بتواند به کشورش کمک کند.
این نویسنده در گفت‌وگو با رادیو 4 بی‌بی‌سی اظهار کرد: «ما در دوران کارزارهای استعمارزدایی بزرگ شدیم. به ما به‌گونه‌ای تلقین شده بود و شاید هم نیازی به این‌همه تلقین نبود که اگر فرصتی برای تحصیل پیدا کردید، باید چیزی بخوانید که برای کشور مفید باشد. چه کسی فکر می‌کرد خواندن ادبیات به درد کسی بخورد؟»
او افزود: «واقعا همه ما به نوعی به سمت درس‌های علمی سوق داده می‌شدیم، یا شاید رشته حقوق یا چیزی از این دست. بنابراین وقتی به بریتانیا آمدیم، تصمیم گرفتیم همین درس‌ها را بخوانیم.»
اما بعدها گورنا مسیرش را تغییر داد و به مطالعه ادبیات روی آورد. او کلاس‌های شبانه گذراند و مدرک کارشناسی آموزش از کالج کریست‌چرچ کانتربری و سپس دکترای خود را دریافت کرد.
او در ادامه گفت: «فکر کردم این همان چیزی است که باید از ابتدا انجام می‌دادم. نباید به آن صدای آمرانه گوش می‌کردم که می‌گفت باید چیزی مفید باشی. باید این کار را می‌کردم چون از انجامش لذت می‌برم و می‌دانم که می‌توانم آن را خوب انجام دهم.»
این نویسنده از سوی آکادمی نوبل برای «کاوش بی‌پرده و دلسوزانه در تأثیرات استعمار» که در 10 رمان او از جمله «خاطره‌ای از عزیمت»، «بهشت» و «کنار دریا» نمود یافته، مورد ستایش قرار گرفته است.
گورنا در دهه 1960 پس از متقاعد کردن پدرش برای خروج از کشور، به بریتانیا رفت. او و برادرش این کار را از طریق روش‌های «غیرقانونی» انجام دادند، اما به مادرشان چیزی نگفتند. او در این‌باره می‌گوید: «سازمان‌دهی این کار دشوار بود چون گرفتن مدارک سفر ممکن نبود. مشاوران امنیتی دولت از آلمان شرقی بودند و همان‌طور که می‌دانید وسواس داشتند که مردم سفر نکنند و کشور را ترک نکنند. بنابراین مجبور شدیم به روش‌هایی واقعاً غیرقانونی کشور را ترک کنیم... بیشتر از این نمی‌گویم.»
او ادامه داد: «اولین چیزی که بعد از رسیدن به بریتانیا به ذهنم رسید ـ وقتی پسرعمویم ما را از فرودگاه برداشت و به جایی که قرار بود بمانیم برد و من در تخت دراز کشیده بودم ـ این بود که: «چه کرده‌ام؟»
او پس از ترک خانواده‌اش در زنگبار، که شامل والدین و چهار خواهر و برادر بود، تا 17 سال بعد نتوانست آن‌ها را دوباره ببیند. او هزینه بلیت بازگشت به دیدار خانواده را با پول بیمه‌ای که برای نشت سقف خانه‌اش در جنوب لندن گرفته بود، پرداخت کرد؛ سقفی که با روزنامه سوراخش را پر کرده بود.
عبدالرزاق گورنا در ماه مارس نخستین رمان خود پس از کسب جایزه نوبل را با عنوان «سرقت» منتشر کرد، رمانی که داستان زندگی سه مرد جوان در تانزانیا را در آستانه قرن بیست‌ویکم دنبال می‌کند.
گورنا که به زبان انگلیسی می‌نویسد پیش از این 10 رمان و یک مجموعه داستان کوتاه با عنوان «مادرم در یک مزرعه در آفریقا زندگی می‌کرد» (2006) منتشر کرده است. رمان «بهشت» از مهم‌ترین آثار او محسوب می‌شود که در سال 1994 به فهرست کوتاه جایزه «بوکر» راه یافته بود. «گریز» (2005) و «کنار دریا» (2001) دو رمان معروف دیگر این نویسنده هستند که هر دو به جمع نامزدهای اولیه جایزه «بوکر» راه یافته بودند. همچنین رمان «زندگی پس از مرگ» (2020) که به جمع نامزدهای نهایی جایزه جورج اورول راه یافت.