بزرگنمايي:

عصر کرد -   مهد هنرهای رنگارنگ، مهد انسان‌های هنرمند، سرزمینی منصوب بە هزار رنگ و منصوب بە رنگ و آواها، هموارە جزو استان‌هایی است که از دیرباز از وجود بی‌نظیر هنرمندانی برخوردار بودە کە امروزە هنر دستشان شهرتی یافتە است جهانی!
این هنر بی‌نظیر حاصل دسترنج و ذوق و هنر مردمانی از روزگاران گذشتە است کە نسل بە نسل از هزارتوی دالان تاریخ و در پیچ و خم زمان هموارە راە خود را بە دنیای لوکس انسان‌ها پیدا کردە و رخی نشان دادە تا خود را از خطر فراموشی نجات دهد.
  صنایع دستی هر اقوامی با اقوام دیگر متفاوت است، زیرا هر صنایع دستی دربردارندە روایت‌ها و سرگذشت‌هایی است کە بر سر آن قوم گذشتە و خود کتاب تاریخی است کە حکایت می‌کند روزگار آن قوم را!
کردستان؛ مهد هنرهای رنگارنگ، مهد انسان‌های هنرمند، سرزمینی منصوب بە هزار رنگ و منصوب بە رنگ و آواها، هموارە جزو استان‌هایی است که از دیرباز از وجود بی‌نظیر هنرمندانی برخوردار بودە کە امروزە هنر دستشان شهرتی جهانی یافته است.
کردستان را بە رنگ و آوا و هنر و صنایع دستی می‌شناسند، از خراطی تا گلیم بافی، از فرش‌بافی تا نازک کاری، از ارغوان بافی تا کلاش بافی، از سفالگری تا شال‌بافی، از چاقو سازی تا نرم نای و ... همگی هنر دست مردمان هنرمند کردستانی است.
استان کردستان بە سبب صنایع دستی و هنرهای دستی‌اش بسیار مشهور است و هر مسافری کە پا بە این خطە می‌گذارد از باغ هنر کُردها تحفەای از جنس هنر دست مردمان این دیار بە یادگار می‌برد.
صنایع دستی کردستان، انعکاسی است از طبیعت زیبای کردستان که با ذهن خلاق و هنرمندانه مردمان کُرد درآمیختە و بدون هیچ طرح و نقش قبلی و به صورت خودجوش و بداهه در هم آمیخته تا روایت‌گر زندگی کُردها در زمان‌هایی بس دور باشد.
گلیم کردستان؛ هندسه نقش و خیال
مجموعه‌ای از رنگ‌ها و طرح‌های متنوع و زیبا را در ذهن خود تصور کنید که سرانگشتان زنی هنرمند آن هم زنی از دیار و خطه کردستان آنچنان هنرمندانه رنگ‌ها را به بازی می‌گیرد و رج به رج طرحی نو در می‌اندازد که امروزه شاهکاری جهانی می‌شود.
هنری که نامش گلیم است و از اعماق روح و ذهن انسان طرح می‌گیرد تا تابلویی شود هنری و حکایت‌ها داشته باشد از خلاقیت و سرچشمه گرفته باشد از طبیعت و زندگی مردمان کُرد، مردمانی هنرمند و سخت‌کوش که از دل کوه‌ها سربرآورده و از روزگارانی دور هنرها با آوازه جهانی درانداخته‌اند.
گلیم یا کُرد گفتنی "به‌ڕ" یکی از هنرهای اصیل و ارزشمند کردستانی‌ها است که در زمان‌هایی بس دور به منظور زیرانداز و یا پوششی بر روی حیوانات باربر استفاده و از پشم بز، گوسفند و ... بافته شده است.
گلیم حاصل ذهن هنرمند و خلاقانه زنانی است که طرح و نقش اولیه‌ آن به صورت بداهه و خودجوش از ذهن خالق خود برآمده و به شکل گلیمی زیبا منقوش شده‌ است؛ چنان خلاقانه که در بین صدها گلیم به ندرت می‌توان طرحی تکراری و یا شبیه به دیگری را یافت.
طرح و نگاره‌های گلیم شاید در نگاه اول ساده پنداشته شود؛ اما مالامال است از تمثیل و استعاره و رمز و رازی که از ذهن انسان از فکر و اندیشه‌های انسان در زمان‌هایی بس دور برای نسل‌های بعدی به یادگار مانده است.
بافنده‌های گلیم چنان هارمونی زیبایی را در بین رنگ‌ها ایجاد کرده‌اند که چنان چشم‌ها را به خود خیره می‌کند که انسان مجلل و مدرن امروز از این تابلوی هنری زیبا که یادگاری است از زمان‌های قدیم به عنوان پوششی مدرن و تزئینی برای خانه‌های خود بهره می‌برد.
کلاش؛ هنری به قدمت بلندای تاریخ
یکی از بخش‌های اصلی لباس مردان کُرد که هماهنگی زیبایی را با دیگر بخش‌های پوشش کُردی مردانه ایجاد کرده "کلاش" است.
گیوه که در زبان کُردی به آن کلاش می‌گویند، معمولا در سه رنگ آبی، سفید و قرمز بافته می‌شود، اما رنگ سفید کلاش در بین کردستانی‌ها از محبوبیت خاصی برخوردار است و زیبایی دوچندانی را به پوشش محلی مردان کُرد می‌بخشد.
کلاش یا فارس گفتنی گیوه محلی، کفشی سبک، راحت، خنک و در عین حال محکم است که با دستان هنرمند و زحمت‌کش مردان و زنان کُرد بافته می‎ شود.
این گیوه محلی در حین اینکه بسیار زیبا و با ظرافت خاصی دوخته می‌شود نسبت به سایر کفش‌ها از استحکام بالایی برخوردار بوده و از زمان‌هایی بس دور متناسب با نوع آب و هوای کوهستانی کردستان طراحی شده است.
گرچه تاریخچه دقیقی در مورد زمان ساخت کلاش در دست نیست اما برخی معتقدند که کلاش در کردستان از پیشینه‌ای هزار ساله برخوردار است.
به جرات می‌توان گفت که کلاش یکی از بخش‌های اصلی پوشش لباس کُردی در کردستان است که با گذر هزار سال از عمر و قدمت آن همچنان دست نخورده و به بلندای تاریخ محبوبیت خود را حفظ کرده است.
قالیبافی کردستان؛ هنری در ویترین جهانی
گرە بر روی گرە می‌زند و رج بە رج و دانە بە دانە در میانە رقص رنگ‌ها با دست‌های هنرمندانەاش نقش و تار و پودی بر دار قالی می‌زند کە شهرتش دنیا را در نوردیدە است.
چه در قالیبافی مهارت داشته باشید چه نداشته باشید، چه آن را از نزدیک دیده باشید و یا اولین باری باشد که قالی دستبافت را به چشم می‌بینید؛ طرح‌هایی که در نتیجه این هنر جهانی خواهید دید چشم شما را به خود خیره خواهد کرد.
قالی کردستان شهرتی جهانی دارد و از زمان‌هایی بس دور قالیبافی در این منطقه مرسوم بوده است و طرح‌ها و رنگ‌های آن حاصل ذهن خلاق بافندگان کردستانی است که امروزه این طرح‌ها شهرتی جهانی یافته‌اند.
قالی‌های دستبافت کردستان جدا از ذهن خلاق و سلیقه خاص بافندگان آن، طرح و نقش خود را از زندگی مردمان کُرد گرفته‌ و سختی و زمختی قالی‌ها نیز برگرفته از همین موضوع است.
نخ، دار قالی، چاقو، کرکیت، قلاب، قیچی، سیخ پودکشی، نقشه و شانه را از وسایل و ابزار بافت قالی است.
کلاه فرنگی، لچک ترنج، گل میرزا علی، گل و بلبل، عروس و داماد، گل فرنگ، زرافشان، گل وکیلی، گل مینا، جقه چارکی، جقه توپی، جقه گره‌ای، جقه یحیی چلمه، جقه شاخ گوزنی، جقه و قندیل، محرمات، قاپ قاپی، طرح اژدر، طرح سوزنی، گل سرخ و... از انواع طرح‌های خاص منطقە کردستان است.
جاجیم؛ دست بافته‌ای بدون گره
جاجیم بافی هنری سنتی، دستی و بازی با رنگ بوده کە در جان تمام لحظه های زاگرس نمایان است؛ هنری که در رنگ و نقش جاجیم های کردستان لیاقت جهانی شدن را دارد.
در گذشته از نخ‌های طبیعی و نخ ریسی از پشم گوسفند برای بافت جاجیم استفاده می‌شد، برخی از این نخ‌ها بە رنگ سفید، قهوه‌ای و سیاه بودند.
جاجیم هنری از جنس دستبافت و بدون گرە کە ساخت و بافت آن تنها بر مهارت و هنر دستان توانمند مردمان کُرد استوار است.
ارغوان بافی؛ هنری آمیخته با جنس طبیعت
یکی از زیباترین صنایع دستی استان کردستان، که همواره حس و حالی نوستالژی را با خود یدک می‌کشد و دنیای زیبای قدیمی پدربزرگ و مادربزرگ‌ها را برایمان تداعی می‌کند؛ ارغوان بافی است.
سبدهای زیبایی که از دل طبیعت سر برآورده و انسان گذشته خلاقیت را چاشنی طبیعت کرده تا هنری بیافریند که در اوج زیبایی و سادگی، هم نیازهای حال حاضرشان را رفع کند و هم یادگاری باشد که از هنر دست آن‌ها برای آیندگان باقی می‌ماند.
سبدهایی بافته شده با ترکه‌های نازک بید و ارغوان، تبدیل شدن به سبدهایی که در نهایت سادگی از ظرافت خاصی برخوردارند که در پیچ و خم زمان شاید استفاده خود را از دست داده باشند! اما همچنان محبوبیت خود را در بین کردستانی‌ها حفظ کرده است.
در گذشته که ظرف‌های پلاستیکی راهشان را به خانه‌ها باز نکرده بودند و یا در زمانی که هنوز ظرف‌هایی از جنس پلاستیک ساخته نشده بود، سبدهای بافته شده از چوب و یا همان ارغوان بافی ایده‌ای بود که از ذهن انسان قدیم برای رفع نیازهای روزانه‌اش گذشت.
نمدمالی؛ هنری گم شده در دنیای مدرن امروز
نمدمالی، تنها فرشی در تاریخ است که در آن گرهی روی گره زده نشده و بافتی در آن وجود ندارد؛ بلکه به وسیله پشم و فشار و رطوبت هوا ساخته شده است.
نمد مالی یکی از رشته‌های معروف صنایع دستی در کردستان است که امروزه در حال منسوخ شدن است و به ندرت در زندگی مدرن امروز ردپایی از آن را می‌توان یافت.
طبق گفته‌ها و شنیده‌ها، گویا این هنر زیبا اولین اشکال استفاده از پشم بوده است که مردم هنرمند کُرد برای گرم نگه‌داشتن نشیمنگاه و ساخت لباس‌هایی گرم برای مقابله با سرمای کوهستان از آن بهره جسته‌اند.
این هنر خاصه منطقه اورامانات بوده و هنرمندان این عرصه از این منطقه سربرآورده‌اند و طرحی درانداخته‌اند که برای همه مناطق مفید و قابل استفاده باشد.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کردستان، تولید این محصولات ارزشمند را میراثی کهن از هنر و فرهنگ اصیل ایران اسلامی می‌داند که تبلور روح لطیف زنان و مردان یک منطقه را به‌نمایش می‌گذارند.
منصور مهرزاد در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: صنایع‌دستی جزو افتخارات ارزشمند کردستان است که فراز و نشیب‌های بسیاری را پشت سر گذاشته تا به جایگاه امروزی خود برسد.
وی عنوان کرد: صنایع‌دستی استان کردستان مجموعه‌ای متنوع و ارزشمند از تولیدات هنرمندان خوش‌ذوق است که با بهره‌گیری از مواد اولیه بومی تولید و عرضه می‌شوند.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کردستان، تولیدات صنایع‌دستی این استان را زبانزد عام و خاص دانست و افزود: نازک‌کاری سنندج، گلیم سنه، کلاش مریوان، شال‌بافی آرمرده بانه، گلیم‌بافی کاکو سفلی و ارغوان‌بافی دیوزناو تنها بخشی از شاهکارهای این دیار می‌باشند که شهرت و آوازه جهانی دارند.
وی عنوان کرد: تنوع موجود در تولیدات صنایع‌دستی کردستان گویای وجود گنجینه گرانبهایی از پیشکسوتان و هنرمندان صنایع‌دستی است که نقش بزرگی در حفظ هنرهای‌سنتی این دیار داشته است.
وجود بیش از 2٨ هزار نفر صنعتگر فعال در کردستان
مهرزاد گفت: در حال حاضر ٢٨ هزار و ٣٢١ نفر صنعتگر فعال دارای مجوز در ٤٥ رشته صنایع‌دستی و افراد بسیار دیگری نیز به‌صورت سنتی و خودجوش در جای‌جای استان در حوزه صنایع‌دستی مشغول به فعالیت هستند.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کردستان اظهار کرد: در این مدت زمانی و در راستای تحقق شعار سال ٢هزار و ٩٥١ مجوز در استان صادر شد که از این تعداد ٢ هزارو ٩٢١ فقره پروانه تولید انفرادی و ٣٠ مورد مربوط‌ به پروانه تولید کارگاهی بوده است.
وی عنوان کرد: این مجوزها برای صنعتگران فعال در رشته‌های رودوزی‌های سنتی، سفال‌گری، نازک‌کاری، البسه‌محلی، تولیدات چرم، جاجیم‌بافی، گلیم‌بافی، کلاش‌بافی، شال‌بافی، قلم‌زنی و... صادر شده است.
مهرزاد با تأکید بر انتقال این افتخارات و جایگاه به نسل‌های بعدی، معتقد است برای احیاء و استمرار این هنر به‌عنوان میراث ارزشمند گذشتگان باید بیش‌ازپیش تلاش شود.
اختصاص 3 میلیارد تومان اعتبار برای آموزش رایگان صنایع دستی
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کردستان افزود: در ادامه سیاست‌های حمایتی و با هدف مهارت‌آموزی و توانمندسازی افراد برای ترویج و توسعه این میراث ارزشمند، اعتباری بالغ بر ٣ میلیارد و ٥٠٠ میلیون تومان از محل اعتبارات ملی و استانی برای آموزش رایگان علاقه‌مندان به رشته‌های مختلف صنایع‌دستی بومی و محلی کردستان اختصاص یافت.
وی لازمه زنده نگه‌داشتن، توسعه و ترویج صنایع‌دستی در این استان را حمایت از هنرمندان این حوزه دانست و گفت: در سال گذشته با همکاری بخش خصوصی توانستیم، ٣٢ نمایشگاه تخصصی در سطح استان برگزار نمائیم.
مهرزاد یادآور شد: خوشبختانه استان کردستان توانست در بهمن‌ماه سال گذشته در شانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی گردشگری و سی‌وششمین نمایشگاه ملی صنایع‌دستی تهران حضور فعال و پررنگی داشته باشد.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کردستان بیان کرد: حضور در این نمایشگاه علاوه بر معرفی عملکرد، فعالیت‌ها، دستاوردها و قابلیت‌های استان در حوزه گردشگری و صنایع‌دستی، فرصت مغتنمی بود تا استان کردستان از تجربیات سایر استان‌ها و فعالان بخش‌ خصوصی در حوزه‌های‌ مختلف گردشگری و صنایع‌دستی بهره‌مند شود.
وی یادآور شد: کردستان یکی از مناطق مستعد برای تولید و عرضه صنایع‌دستی در کشور است و قابلیت عرضه محصولات این استان در بازارهای ملی و بین‌المللی وجود دارد.
صادرات 10 میلیارد دلار انواع صنایع دستی
مهرزاد با اشاره به موفقیت استان در تولید و صادرات صنایع‌دستی در سال گذشته، گفت: پارسال بالغ بر ١٠ میلیارد دلار انواع محصولات صنایع‌دستی به خارج از کشور از جمله کشورهای عراق به‌ویژه اقلیم کردستان، ترکیه، کشورهای حاشیه خلیج فارس، ارمنستان و آذربایجان صادر شده است.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کردستان گفت: بیشترین حجم صادرات استان را نازک‌کاری چوب، دست‌بافته‌های سنتی، زیورآلات سنتی، کلاش، سفال‌، حصیربافی، نمد، محصولات چرمی و... به‌خود اختصاص داده است‌.
وی همچنین از برنامه‌ریزی و انجام اقدامات لازم برای حمایت بیشتر از کارآفرینان و فعالان در این حوزه خبر داد و افزود: این اداره‌کل، حمایت و پشتیانی از صنعتگران و تسهیل امور مربوطه و همچنین پرداخت تسهیلات کم‌بهره به آن‌ها را در اولویت کاری خود قرار داده و با تمام توان از این هنرمندان پشتیبانی خواهد کرد.
پرداخت بیش از ٢٢ میلیارد تومان تسهیلات بە متقاضیان مشاغل خانگی
مهرزاد بیان کرد: در همین راستا و با هدف حمایت از کارآفرینان و فعالان حوزه صنایع‌دستی استان، ٢٢ میلیارد و ٥٠٠ میلیون تومان تسهیلات در قالب تسهیلات مشاغل خانگی، تبصره ١٨ و تبصره ١٦ به متقاضیان پرداخت شد.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کردستان اظهار کرد: اغلب دریافت‌کنندگان تسهیلات در رشته‌های گلیم‌بافی، کلاش‌بافی، زیورآلات سنتی، سفال‌گری، نازک‌کاری، خراطی، البسه‌محلی، تولیدات چرم، جاجیم‌بافی، شال‌بافی و قلم‌زنی بوده‌اند که با اخذ تسهیلات مورد نظر برای بیش از ٤٣٠ نفر شغل ایجاد شده است.
وی خاطرنشان کرد: خوشبختانه صنایع دستی استان کردستان در سال گذشته توانست به اهداف خود در شعار " سال تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین" دست پیدا کند به‌طوری که میزان فروش و صادرات محصولات صنایع دستی در ایام تعطیلات نوروز نسبت به سال گذشته با رشد چشم‌گیری مواجه شد.
مهرزاد یادآور شد: امید است با وجود ظرفیت غنی از دست‌ساخته‌ها و صنایع‌دستی استان کردستان و با همکاری مردم و مسئولین بتوان ضمن معرفی داشته‌های فرهنگی و آداب‌ و رسوم منطقه، در جذب هر چه بیشتر گردشگران به این منطقه قدم‌های مثبتی برداریم.
١٦٥ اثر صنایع‌دستی کردستان دارای نشان ملی مرغوبیت است
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کردستان گفت: تاکنون ١٦٥ اثر از ‏صنایع‌دستی استان موفق به کسب نشان ملی مرغوبیت کالا شده است.
مهرزاد با بیان اینکه تاکنون ١٦٥ اثر صنایع‌دستی استان نشان ملی مرغوبیت کالا را دریافت کرده است، بیان کرد: در حال حاضر ٢٧ مرکز مجتمع کارگاهی آموزشی،٤٣ کارگاه آموزشی و ٤٨ تعاونی و اتحادیه صنایع‌دستی در سطح استان به‌طور رسمی فعالیت دارند.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کردستان همچنین با اشاره به اختصاص 12 هکتار زمین برای احداث نمایشگاه دائمی صنایع‌دستی در شهرستان سنندج گفت: راه‌اندازی این نمایشگاه دائمی در کردستان می‌تواند ضمن ایجاد زمینه معرفی آثار هنری و فروش تولیدات و کمک به معیشت هنرمندان، در جذب گردشگر نیز نقش مهمی داشته باشد.
فرش دستبافت بیجار ثبت جهانی شد
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان کردستان گفت: پس از مدت‌ها پیگیری و با تلاش و حمایت مسئولان کشوری و استانی فرش دستبافت بیجار ثبت جهانی شد.
منصور مهرزاد با بیان اینکه فرش بیجار یکی از اصیل‌ترین فرش‌های ایرانی و زیبایی و دوام آن شهرت جهانی دارد، افزود: با ثبت جهانی این اثر ارزشمند، شاهد یک دستاورد بسیار مهم در زمینه صادرات فرش دستبافت بیجار خواهیم بود.
از جمله رشته‌های صنایع دستی که به ثبت ملی رسیده‌اند می‌توان به خراطی، ساز سازی، گلیم بافی، شالبافی، نازک کاری، ارغوان بافی، اروسی سازی، کلاش بافی، سفال‌گری سنتی، زیورآلات سنتی، چاقو سازی، نرم‌نای و فرش دستبافت... اشاره کرد.