بزرگنمايي:

عصرکرد- پالونیا گونه‌ای منحصر به فرد از درختان سریع الرشد است که مشابهش در جهان وجود ندارد. خاستگاه این درخت کشور چین است. نخستین مدارک و تاریخ مربوط به استفاده از این درخت شگفت انگیز به 2 هزار و 600 سال قبل از میلاد برمی‌گردد.

 علاوه بر چین قرن‌ها این درخت در ژاپن هم پرورش داده می‌شد و در این کشور بە نام کری معروف بود کە در زبان ژاپنی بە معنی زندگی است؛ کری بە عنوان یک درخت مقدس و سمبل خوشبختی در این کشور شناخته شده بود؛ژاپنی ها کە برای جنبە زیباشناسی و نمادگرایی احترام قائل اند، پالونیا را بە عنوان نماد کابینه وزیر انتخاب کردند و همچنین تصویر این درخت روی یک سکە ژاپنی به ارزش ٥٠٠ ین نقش بسته است.

 پالونیا یا درخت آدم و یا درخت زندگی (کری در زبان ژاپنی) یک جنس از گیاهان خانوادە  پالونیاسه است و دارای بیش از ٢٠ گونه است که ویژگی های مشترکی دارند. درختی است با برگ‌های زیبای بزرگی با قطر حدود ٧٠ سانتیمتر، گل های با قطر بیش از ٦ سانتیمتر و دارای تاج زیبایی هم هست.

 قطر تنه این درخت به یک متر هم می‌رسد و بسته به اندازه محیط، می‌تواند تا ارتفاع ٣٠ متر هم در هر خاکی رشد کند. اما بیشترین رشد آن در شرایط رطوبتی متوسط است؛ پالونیا درختی نورپسند است و بیشترین رشد آن در سال نخست آن است و بعد از سن پنج سالگی، رشد آن آهسته می‌شود و حداکثر ارتفاع یک پالونیای بالغ 28-15 متر است.

ویژگی منحصر به فرد این درخت این است که نیازی به کاشت دوباره ندارد و بعد از بریدن آن، درخت دوباره تولید نسل می‌کند. طول عمر ریشه ٧٠-١٠٠ سال است و ریشه آن از نوع ریشه عمودی است و  تا عمق 9-4.5 متر می‌رود.

در بهار گل می‌دهد و تا 6 تا هشت هفته طول می کشد که این سبب می‌شود درختی ایده‌آل برای کاشت در شهرهای و پارک‌های شهری باشد. چوب درخت پالونیا در خود ماده تانن را جمع می کند که آنرا در برابر خوردن موریانه ها مقاوم  کرده است و تنها در 2 سال اول آبیاری مداوم نیاز دارد بعد از تکامل سیستم ریشه نیاز به آب افت می‌کند.

در برخی از منابع هم ذکر شده که این درخت تولید کننده اکسیژن و سلاحی در برابر گرمایش جهانی و همچنین تولیدکننده سلولز، علوفه است و  گیاهی شهدآوربوده و برای پرورش زنبور عسل هم بسیار عالی است.

علی رغم موارد مذکور و فوایدی که پالونیا در دیگر کشورها دارد به دلایل مختلف از جمله مصرف آب زیاد و آسیب ریشه آن به معابر و تاسیسات شهری کاشت این گونه در ایران همواره موافقان و مخالفانی داشته است و از جمله مخالفان کاشت این گونه  متخصصان منابع طبیعی و طرفداران و فعالان حوزه محیط زیست هستند و موافقان آنرا هم تاجران چوب و برخی از کارشناسان فضای سبز تشکیل داده‌اند.

موافقان و مخالفان کشت پالونیا

حسین آخانی  استاد دانشگاه تهران و از کارشناسان نام آشنای حوزه محیط زیست بارها در ارتباط با کشت پالونیا در ایران هشدار داده است و به تازگی در پیج اینستاگرامش در خصوص کشت این گونه در تالاب بین المللی زریبار مریوان چنین نوشته است: عده ای از روی جهل، بی خرید و سوار بر موج ناآگاهی مسوولان و نبود نظارت برای پر کردن جیبشان درخت پاولنیای چینی را در سراسر ایران گسترش می دهند.

این قاچاقچیان گیاهان مهاجم برغم غیرقانونی بودن کارشان بدون ترس در ده‌ها صفحه و سایت به فروش تبلیغ گیاه خطرناکی می پردازند که بزودی بلای جان طبیعت ایران خواهد شد.

این جماعت پای پالونیای چینی را به تالاب زریبار مریوان باز کرده اند و طبق آنچه انتظار می رفت این گیاه مهاجم وارد تالاب شده است؛ این تالاب شناسنامه تاریخ زیستی زاگرس است و باید از آفاتی چون پالوینا در امان باشد.

دکتر حیدرعلی کشکولی از اساتید دانشگاه شهید چمران هم در واکنش به صحبت های مذکور عنوان کرده است: همانطور که 2 سال پیش یادآور شدم مقاله جامعه اکولوژیست های امریکا و کانادا که در مجله معروف و پرتیراژ نشنال جیوگرافی چاپ شده بود نظریه گیاهان مهاجم را بکلی رد می کند و به گیاهشناسان و اکولوژیست ها هشدار داده اند که بکاربردن این فرضیه منسوخ را متوقف کنند لذا درخواست دارم این مقاله را دریافت و مطالعه کنید و از بکاربردن این اصطلاحات و پیام های رعب آور در رابطه با گیاهان جدیدی که در این شرایط سخت خشکسالی و بحران مددرسان فضای سبز و محیط زیست ما هستند دست بردارید. امروزه در امریکا و آلمان و بسیاری از کشورها از گیاهان غیربومی که بعضا منشاء چینی دارند به طور وسیع استفاده می شود.

شکایت محیط زیست از شهرداری مریوان

از سال 1397 اداره محیط زیست شهرستان مریوان نسبت به کشت پالونیا در این شهر به ویژه در محدوده تالاب زریبار واکنش نشان داد و بعد از تشکیل جلسات و تصویب مصوباتی مبنی بر حذف این گونه توسط شهرداری تاکنون اقدامی انجام نشده است و به همین دلیل امسال بار دیگر با مطرح شدن این مسئله محیط زیست اقدام به شکایت از شهرداری در مراجع قضایی کرده است.

رییس اداره محیط زیست شهرستان مریوان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: 110 تا 120 اصله درخت در محدوده پناهگاه حیات وحش تالاب بین المللی زریبار کشت شده است.

ابراهیم همت‌بلند با اشاره به اینکه از سال 1397 به معضل کشت پالونیا در زریبار پی بردیم، افزود: در این سال با اعلام سازمان محیط زیست مبنی بر لیست گونه های غیربومی و مهاجم، که پالونیا هم جزو آن بود شروع به مکاتبات با شهرداری مریوان نسبت به جایگزینی این گونه کردیم.

وی اضافه کرد: تشکیل سه کارگروه شامل کارگروه تنوع زیستی، آب و کشاورزی و گردشگری و اطلاع رسانی در برنامه جامع زریبار آمده است که تاکنون در 2 جلسه تنوع زیستی این تالاب مسئله کشت پالونیا را مطرح کردیم ولی متاسفانه شهرداری تاکنون تمکین نکرده است.

اداره محیط زیست شهرستان مریوان براساس ماده چهار قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب های کشور از شهرداری شکایت کرده است و اکنون پرونده آن در مراجع قضایی است ولی هنوز حکمی در این راستا صادر نشده است.

به گفته مسوولان محیط زیست استان یکی از بزرگ ترین مشکلاتی که این درخت ایجاد کرده  آسیب رسانی به تاسیسات شهری و مصرف آب بالا بوده که ریشه دوانی آن منجر به افت آب می شود.

آغاز کشت پالونیا از سال 1395 در زریبار

از سال های 1388 و 1389 در پارک های شهر مریوان کشت این گونه آغاز شده و در سال 1395 هم در محدوده تالاب بین المللی زریبار آن را کشت کردند.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست کردستان هم به خبرنگار ایرنا گفت: مشکل پیش آمده ناشی از کشت پالونیا فقط مختص به مریوان نیست و این گونه در بسیاری از شهرهای کشور گسترش یافته و موجب مشکلاتی شده است.

حیدر ویسی با اشاره به اینکه این مسئله در جلسه پدافند غیرعامل استان هم مطرح شده است، اضافه کرد: بجای این گونه مهاجم می توان از گونه های بومی هم چون ارغوان و زبان گنجشک استفاده کرد.

به گفته وی برای کشت هر گونه ای در فضای شهری شهرداری ها از محیط زیست استعلام نمی گیرند و این نهاد کارشناس محیط زیست ندارند یا اگر هم داشته باشند از توان آنها استفاده نمی کنند که چنین مسائلی پیش می آید.

پاسخ و نظر شهرداری مریوان در خصوص کشت پالونیا در زریبار

شهردار مریوان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا شکایت اداره محیط زیست را تایید کرد و اظهار داشت: قرار شده جلسه ای به ریاست فرماندار و با حضور کارشناسان در ارتباط با بررسی بیشتر وضعیت کشت درخت پالونیا طی روزهای پیش رو تشکیل شود.

آرمان شهبازی اضافه کرد: طی سال های اخیر در فضای سبز این شهر هیچ گونه پالونیایی کشت نشده و حتی تعدادی از پالونیاهای مسیر دریاچه با درخت چنار جایگزین شده است و در یک برنامه پنج ساله همه پالونیاها جایگزین می شود.

کارشناس خدمات شهری شهرداری مریوان سال 1397 در ارتباط با کشت پالونیا و دفاع از این کار توضیحاتی را به شهردار وقت ارائه کرده که تصویر این متن در اختیار خبرنگار خبرگزاری ایرنا کردستان قرار داده شده است.

در متن این توضیحات آمده است که در سالیان اخیر با توجه به تخصص و مشاوره اختصاصی اقدام به کاشت نهال پالونیا در تعدادی از پارک ها و پیاده‌روهای سطح شهر کردیم که باتوجه به ویژگی های کم نظیر از قبیل سریع الرشد ترین درخت دنیا، برگ و شکوفه به عنوان خوراک دامی و پرورش زنبور عسل و سازگاری با شرایط آب و هوایی منطقه به یکی از درختان محبوب نزد اغلب شهروندان تبدیل و روزانه تماس های مکرری  در خصوص خرید و نحوه تهیه آن داشته ایم.

در پاسخ به شبهه اخیر که کارشناسان فضای سبز بدون تخصص و عدم آگاهی اقدام به کشت درخت مذکور کردند و باعث تخریب پیاده روها شدند مواردی به شرح ذیل می آید:

به دستور شهردار وقت به خاطر تعریض بلوار اقدام به قطع 94 اصله درخت اقاقیا هر کدام عمری بیش از 30 سال داشتند؛ شد ( یکی از بهترین پروژه های شهرداری مریوان در یک دهه اخیر به نظر اینجانب)، که پیامدهای خبری در فضای رسانه ای و مجازی و تبلیغات منفی علیه شهرداری از سوی تشکل های زیست محیطی بخصوص انجمن سبز چیا را در پی داشت در نتیجه به این دلیل که درخت  پالونیا بهترین گزینه برای جایگزینی است و این درخت در شرایط عادی با سن پنج سال ارتفاعی بیش از 15 متر دارد، اقدام به کشت آن شد که از لحاظ افکار عمومی نتایج و تبعات خیلی خوبی به همراه داشت.

حال مسئله حائز اهمیت این است که آیا این گونه برای تالاب بین المللی زریبار مریوان عاملی تهدید کننده به شمار می رود که متخصصان مربوطه معتقدند برای پی بردن به این مسئله و اظهارنظر قطعی نیاز به انجام تحقیقات کامل و جامعی است که سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در نظر دارد برای دستیابی به سازگاری این گونه با اقلیم های مختلف در کشور تحقیق جامعی را انجام دهد.

کاربرد پالونیا در زراعت چوب

معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: پالونیا گونه سریع الرشدی است که منشاء آن آسیای جنوب شرقی شامل کشورهای چین و ژاپن است و هم اکنون در سراسر دنیا به ویژه کشورهای آمریکایی و اروپایی وجود دارد.

نقی شعبانیان کاربرد این گونه را در زراعت چوب و همچنین فضای سبز خواند و اضافه کرد: یکی از مسائل مطرح شده در ارتباط با پالونیا مهاجم بودن آن است که ممکن است با تولید هیبریدهای جدید از آن دیگر مهاجم نباشد که محققان به دنبال اثبات این مسئله هستند.

 وی با اشاره به اینکه در اروپا حساسیت نسبت به این گونه کمتر شده است، افزود: به طور کلی پالونیا  گونه‌ای با نیاز آبی بالا است و در جاهایی که کمبود آب وجود دارد کشت این گونه توصیه نمی شود.

معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با بیان اینکه این گونه در مقابل سرمای زمستانه حساس است ، افزود: واقعیت این است اطلاعات ما در مورد پالونیا در ایران کافی نیست ونیاز به انجام تحقیق جدید و جامعی در رابطه با آن وجود دارد.

شعبانیان به تحقیق انجام شده خود در ارتباط با پالونیا و مقایسه آن با گونه صنوبر در سنندج اشاره کرد و گفت: نتیجه تحقیق انجام شده خود برروی پالونیا را بعد سه سال با گونه صنوبر مقایسه کردم و با وجود اینکه پالونیا هر سال رشد سریعی داشت ولی بعد از سه سال رشد صنوبر بیشتر بود چراکه سرما و دیگر موارد در سال موجب از بین رفتن پالونیا شده و مجددا رشد کرده بود.

انجام تحقیق در مورد گونه پالونیا در ایران ضروری است

وی با اشاره به اینکه چند تحقیق در مورد این گونه انجام شده اما با انجام تحقیق جامعی باید مشخص شود با اقلیم های مختلف در کشور سازگار است یا نه ، ادامه داد: به دنبال این هستیم که بتوانیم طرح جامع در سراسر کشور در ارتباط با سازگاری و بررسی نیاز آبی این گونه انجام دهیم.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: براساس تحقیقاتی که انجام دادم صنوبر برای کشت زراعت چوب در سنندج نسبت به پالونیا ترجیح داده می شود و در دیگر شهرهای استان هم می طلبد پژوهش هایی انجام گیرد.

به گفته شعبانیان در مناطق خشک و نیمه خشک کشت پالونیا باید با احتیاط انجام شود چرا که این گونه بدون آب قادر به رشد نیست و علاوه براین از آن هم به عنوان گونه جنگلی نمی توانیم نام ببریم بلکه بیشتر به منظور زراعت چوب و افزایش درآمد کشاورزان مطرح است.

وی بیان کرد: پالونیا برای گونه های بومی نمی تواند رقیب باشد اما نیاز آبی بالایی دارد هر چند برخی محققان اعلام کردند هیبریدهای از این گونه هست که نیاز آبی کمی دارد و این از بحث مهاجم بودن آن کاسته است.

براساس اطلاعات بدست آمده و ذکر شده در این گزارش نخستین هدف کشت پالونیا در مریوان جبران قطع چندین اصله درخت اقاقیا با بیش از 30 سال عمر بوده تا بدین گونه از پیامدهای منفی پیش آمده از این اقدام برعلیه شهرداری کاسته شود؛ در آن دوره به مهاجم بودن چنین گونه ای توجه چندانی نشده و تنها سریع الرشد بودن آن مدنظر قرار گرفته است و حال جمعی از طرفداران محیط زیست خواستار حذف و جایگزینی این گونه شدند در حالی‌که هنوز اطلاعات و تحقیقاتی در ارتباط با مضر بودن و آسیب رسان بودن این گونه به تالاب بین المللی زریبار انجام نشده است لذا می‌طلبد قبل از هر گونه تصمیمی مبنی بر حذف این درخت انجام تحقیقات علمی توسط کارشناسان و اساتید دانشگاه در اولویت قرار گیرد.

دریاچه زریبار مریوان در یک دره طولی وسیع قرار دارد و از 2 طرف غرب و شرق با کوه‌های پوشیده از جنگل احاطه شده و پوشش غالب اراضی منطقه را جنگل و بیشه‌زارهای نیمه انبوه تشکیل می‌دهد که گونه غالب جنگلی آن بلوط ایرانی است و زریبار دارای یک هزار و 200 هکتار نیزار، سه هزار و 400 هکتار پناهگاه حیات وحش و 2 هزار و 300 هکتار تالاب است.

زریبار در فاصله سه کیلومتری غرب شهر مریوان قرار دارد و این تالاب به عنوان یکصد و دومین اثر طبیعی کشور در 20 بهمن 1389 در فهرست میراث طبیعی ایران ثبت شده و پناهگاه حیات وحش آن بیست و سومین عضو کنوانسیون رامسر است.

طول دریاچه زریبار حدود پنج کیلومتر و عرض آن حدود 1.6 کیلومتر، وسعت تالاب به دلیل تغییرات حجم آبی در فصول مختلف متغیر و حداقل و حداکثر عمق آن به ترتیب 2 و 6 متر است.

تاکنون 298 گونه پرنده، 31 گونه پستاندار، 13 گونه خزنده، 11 نوع ماهی یک گونه مارماهی، پنج گونه فیتوپلانکتون و 17 گونه زئوپلانکتون در تالاب بین المللی زریبار شناسایی شده است.