عصر کرد - خبرآنلاین / صادق زیباکلام استاد دانشگاه و فعال سیاسی اصلاح‌طلب درباره موضوع وفاق گفت: متأسفانه تجربه ما این بوده که تندروها در مجموع بیش از آنکه مسائل مدیریتی، توان اجرایی، تحصیلات، تجربه، کارایی، رابطه با مردم و این‌گونه امور برایشان مطرح باشد، وابستگی‌های خطی و جناحی برایشان اصالت دارد.
در پی استعفای چند روز پیش فیاض زاهد و اعتراض او درباره انتصاب سید اسماعیل سقاب‌اصفهانی، بار دیگر این پرسش در فضای سیاسی ایران مطرح شده است که آیا مسیر «وفاق» وعده داده شده از سوی مسعود پزشکیان در حال ترک‌خوردن است؟
بازار ![]()
سقاب‌اصفهانی، چهره‌ای که طرز فکر او به جریان جبهه پایداری نزدیک دانسته می‌شود، نماد بخشی از همان طیفی است که از ابتدا نسبت به حضورش در ساختار دولت جدید انتقادهایی وجود داشت. زاهد که از چهره‌های دانشگاهی و اجرایی منتقد سهم‌خواهی جریان‌های تندرو بود، استعفای خود را درست در زمانی مطرح کرد که انتصاب‌های جدید در دولت، سیگنال‌هایی متفاوت با وعده‌های انتخاباتی مبنی بر «فراگیری»، «گشودگی» و «وفاق ملی» مخابره می‌کرد. اکنون این پرسش به‌صورت جدی‌تر طرح می‌شود که آیا این انتصابات دلالت بر عقب‌نشینی دولت در برابر فشار نیروهای اقلیت سیاسی دارد؟ یا آنکه بخشی از یک راهبرد موقت برای کاهش اصطکاک با جریانات اثرگذار در ساختار قدرت است.
منتقدان معتقدند سپردن مسئولیت‌های کلیدی به چهره‌هایی با گرایش‌های تند و انحصارطلبانه، عملاً فلسفه وجودی شعار وفاق را بی‌اثر می‌کند و دولت را به چرخه‌ای بازمی‌گرداند که در آن «مصلحت‌سنجی سیاسی» بر «شایسته‌سالاری اجرایی» غلبه دارد. در مقابل، مدافعان دولت تأکید دارند که پزشکیان در تلاش است از طریق چینش متنوع نیروها، تنش‌ها را کاهش دهد و مسیر مدیریت کشور را از حاشیه‌سازی دور نگه دارد.
با این حال، استعفای زاهد به‌عنوان نخستین واکنش جدی در سطح مدیریتی، نشان می‌دهد که این تعادل‌سازی با هزینه‌هایی همراه شده و پیامدهای آن می‌تواند فراتر از یک اختلاف درونی باشد. اکنون نگاه بسیاری به این سؤال دوخته شده است که آیا این روند نشانه‌ای از فرسایش تدریجی ایده وفاق در عمل است، یا صرفاً آزمونی دشوار برای دولتی که می‌خواست پلی میان شکاف‌های سیاسی بسازد.
درهمین راستا خبرآنلاین نظر صادق زیباکلام استاد دانشگاه و فعال سیاسی اصلاح‌طلب را جویا شد؛ زیباکلام درباره استعفای فیاض زاهد گفت: بنده در مرحله نخست باید چند نکته را درباره آقای دکتر فیاض زاهد یادآور شوم. ایشان یکی از برجسته‌ترین اساتید ما در حوزه‌ی ارتباطات هستند و سال‌ها در دانشگاه استاد ممتاز، و به‌تمام معنا برجستهٔ ارتباطات بودند. جناب دکتر فیاض زاهد به حرفه و تخصص خودشان بسیار مسلط هستند.
وی درباره ویژگی های شخصی فیاض زاهد گفت: در خصوص ویژگی‌های شخصی‌شان نیز باید بگویم که بسیار متعهد و مسئول هستند و خلاصه «بیدی نیستند که به این بادها بلرزند». واقعاً باید کارد به استخوانشان رسیده بوده باشد که استعفا دادند و از دولت کناره‌گیری کردند .
زیبا کلام بیان کرد: شخصاً متأسفم و ای کاش این اتفاق نمی‌افتاد و می‌شد که ایشان همچنان بمانند؛ امّا در عین حال می‌توان گفت صبر و شکیبایی هم حد و اندازه‌ای دارد.
فشار سنگین جریانات تندروی اصول‌گرا از ابتدا برای دولت مشکل ساز بود
وی درباره مشکلاتی که در دولت چهاردهم وجود دارد اظهار کرد: واقع مطلب این است که یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی که دولت آقای پزشکیان از همان ابتدا با آن مواجه بود، فشار سنگین جریانات تندروی اصول‌گرا بود؛ حالا چه آنهایی که امنیتی و نظامی بودند، چه آنان که به جبههٔ پایداری و دلواپسان و خلاصه ــ به قول من ــ «پنج‌درصدی‌ها» وابسته بودند.
وی افزود: این جریانات فشار بسیار زیادی بر دولت وارد می‌کردند تا نیروهای خودشان که در زمان شهید رئیسی همه‌کارهٔ مملکت بودند و تمام انحصار حکمرانی را در دست داشتند، از پست‌ها و سمت‌هایشان برکنار نشوند و همچنان مدیریت و ریاست را در اختیار داشته باشند.
پزشکیان عموما تسلیم فشارهای تندروها نمی‌شود اما...
زیباکلام افزود: این مشکل از همان ابتدای تشکیل دولت آقای پزشکیان وجود داشت. در بسیاری از موارد، آقای پزشکیان و همکارانش مقاومت می‌کردند و تسلیم فشارهای تندروها نمی‌شدند؛ و در موضوع انتصاب استانداران، فرمانداران و صدها مدیر بخش دولتی، در برابر تندروها می‌ایستادند. اما، در خیلی از موارد دیگر نمی‌توانستند و ناچار تسلیم می‌شدند.
وی گفت: فشار تندروها در مجلس نیز بود؛ به‌گونه‌ای که اگر در یک وزارتخانه نیروهای آنها پست و مقام نمی‌گرفتند، وزیر را تهدید به استیضاح و سؤال می‌کردند و انواع و اقسام فشارها را وارد می‌کردند. هدفشان فقط این بود که «نیروهای ما باید پست و مقام داشته باشند».
تندروها به هیچ‌وجه نتایج انتخابات تیر 1403 را قبول نکردند
زیباکلام ادامه داد: به عبارت دیگر، تندروها به هیچ‌وجه نتایج انتخابات تیر 1403 را قبول نکردند و همچنان به‌دنبال پست و سمت و مقام بودند.
وی درباره اختلافات درون دولت نیز گفت: ریشهٔ آنچه شما «اختلاف درون دولت» می‌نامید نیز همین است؛ برخی از اعضای دولت و همکاران آقای پزشکیان خیلی راضی نبودند و نیستند و موافق نبوده‌اند، مستقل از اینکه آنها چقدر از نظر مدیریتی استحقاق و شایستگی‌اش را دارند، معتقد بودند که آقای پزشکیان باید قدری محکم‌تر و جدی‌تر در برابر فشار اقلیت پنج‌درصدی بایستد و حاضر نشود پست‌ها و سمت‌های مملکتی را به آنها واگذار کند.قطعاً آقای دکتر فیاض زاهد یکی از این افراد بودند؛ دل‌ناخشنود و نگران بودند.
وی اظهار کرد: فقط مسئله تندرو بودن نیست؛ مسئلهٔ کارایی و توان اجرایی است که این پست، سمت یا مدیریت را به چه فردی واگذار می‌کنیم، باید مستقل از این باشد که او تندرو است یا وابسته به پایداری؛ مهم این است که چقدر توان اجراییِ آن پست، سمت و مسئولیت را دارد.
زیباکلام گفت: متأسفانه تجربه ما این بوده که تندروها در مجموع بیش از آنکه مسائل مدیریتی، توان اجرایی، تحصیلات، تجربه، کارایی، رابطه با مردم و این‌گونه امور برایشان مطرح باشد، وابستگی‌های خطی و جناحی برایشان اصالت دارد.
دلیل وضعیت بحرانی کشور اصرار تندرو ها برای اشغال پست و مقام است
وی درباره وضعیت کنونی کشور بیان کرد: یکی از دلایلی که واقعاً کشور دچار وضعیت بحرانی امروز شده، اصرار تندروها بر اشغال پست‌ها و سمت‌های مدیریتی کشور است، صرف‌نظر از اینکه چقدر عرضه، توان و لیاقت دارند.
زیباکلام گفت: بنده نمی‌دانم چگونه می‌شود که کار به جایی می‌رسد که دیگر آقای فیاض زاهد که از همان ابتدا مخالف واگذاری پست‌ها و سمت‌ها به تندروها بودند تحت عنوان شعار «وفاق ملی» کارد به استخوانشان می‌رسد و استعفا می‌دهند. منتها با استعفای ایشان، من فکر نمی‌کنم مشکل حل بشود؛ مسئله همچنان سر جایش است و آقای دکتر پزشکیان باید یک تصمیم جدی بگیرند.
زیباکلام گفت: واقعاً رئیس جمهور نباید پست‌ها و سمت‌های اجرایی و مدیریت کشور را همین‌طور واگذار کنند، نباید برای اینکه تندرو ها را ساکت نگهدارند این سمت ها و مقام ها را به آنها ببخشند. این درست نیست که پست‌ها و سمت‌های اجرایی مثل «گوشت قربانی» بین تندروها توزیع شود.
تندرو ها حاضر به کوتاه آمدن نیستند
وی گفت: آقای دکتر پزشکیان بهتر از هر کسی می‌دانند که هرقدر هم پست‌ها و سمت‌های اجرایی را به‌ناحق بین تندروها تقسیم کنند، آنان به هیچ‌وجه کنار نمی‌آیند. این‌ها نه در مجلس و نه بیرون مجلس، نه در ارگان‌هایی که دارند و نه در نهادهایی که در انحصارشان است، حاضر به کوتاه‌آمدن نیستند.
زیباکلام گفت: اگر 99 پست را هم آقای پزشکیان واگذار کنند، تندروها در برابر آن یک پستی که واگذار نشده، انگار 99 پست را هم نداده‌اند؛ سر همان یک پست، موضوع را به مطبوعات، فضای مجازی، مجلس و استیضاح وزیر می‌کشانند.
باید کمیته ای تشکیل شود تا در انتصابات توان فرد را مورد اهمیت قرار دهد نه فشار تندرو ها را
وی افزود: به نظر من، یک‌بار و برای همیشه آقای پزشکیان باید تصمیم بگیرند، اراده به خرج دهند و قُرص و محکم در برابر تندروها بایستند. باید یک کمیته یا هیئتی را درون دولت موظف کنند که در واگذاری پست‌ها و سمت‌ها و مدیریت‌ها، تنها و تنها توان اجراییِ فرد را معیار قرار دهد، نه فشار تندروها.
وی در پایان تصریح کرد: شعار وفاق از همان ابتدا هم تنها یک شعار بود از ابتدا هم وفاق واقعیت نداشت زیرا تندرو ها انحصار طلب هستند. تندرو ها تنها به دنبال قدرت هستند و با آقای پزشکیان و غیر از آقای پزشکیان حاضر به وفاق نیستند.