عصر کرد - ایلنا / یک دیپلمات ایرانی گفت: ما با ترامپ به‌عنوان یک عامل روانشناختی بسیار مؤثر و تعیین‌کننده روبه‌رو هستیم. سایر کشورها او را شناخته‌اند و بر اساس این شناخت، سعی می‌کنند به‌گونه‌ای رفتار کنند که در ظاهر برای او خوشایند باشد و طرف‌های مقابل نیز بتوانند به برخی از اهدافشان دست یابند. با این نگاه، اگر به روانشناسی ترامپ توجه کنیم، به نظر می‌رسد که بسیاری از مسائل ما پاسخ داده می‌شود.
نصرت‌الله تاجیک مدیر و دیپلمات بازنشسته در گفت‌وگو با ایلنا، در رابطه با ارزیابی خود از تناقض گفتار ترامپ (ادعای تمایل ایران به مذاکره و همزمان تهدید به حمله و ادعای نابودی تاسیسات هسته‌ای) و هدف اصلی از افزایش فشار و این نوع لفاظی‌های متناقض گفت: ترامپ دارای ویژگی‌های شخصیتی خاصی است که اکنون به‌طور واضحی برای همه شناخته شده است. به‌عبارتی، همه دنیا به نوعی شناختی از روش کار او پیدا کرده‌اند. او در حقیقت یک جنگ ترکیبی روانی- روایی را اجرا میکند؛ به‌گونه‌ای که هم تلاش میکند جنگ روانی علیه ایران درست کند و هم از طرفی روایت‌سازی میکند تا یارگیری کرده و اجماع بین‌المللی علیه ایران به وجود آورد. لذا سعی میکند با هر سخنی که می‌گوید، هدف خاصی را برای امتیاز گیری دنبال کند. به‌عنوان مثال، در برخی موارد، ممکن است به‌گونه‌ای صحبت کند که به نوعی تأیید از سوی مردم ایران بگیرد یا اینکه مردم ایران را به‌نوعی به جان حکومت بیندازد. اما در پس این سخنان نرم، سلسله مسائل دیگری نهفته است.
در کار با ترامپ باید عامل روانشناختی بر عامل سیاسی رجحان یابد
وی ادامه داد: باید به پیچیدگی‌هایی که ترامپ با روش خاص خود در حال اداره و مدیریت جنگ نرم است، توجه شود. این موضوع باید در ایران، چه از نظر نخبگان و تحلیلگران سیاسی و چه از نظر حکومت، مد نظر قرار گیرد. شخصیت خاص او، جاه‌طلبی، خودشیفتگی و اهدافی که برای نقش‌یابی مجدد آمریکا در جهان طراحی کرده، همه پارامترهایی هستند که باید در معادله نگاه به آمریکا و کار با آن، مدنظر داشته باشیم. او فردی پیچیده با ویژگی‌هایی است که ذکر کردم و مطامع و برنامه‌هایی دارد. این موضوع برای او اهمیت زیادی دارد و بر اساس آن برنامه‌ریزی میکند و تفکرش نیز به همین شکل ساخته می‌شود. بنابراین در کار با او و آمریکا باید عامل روانشناختی بر عامل سیاسی رجحان یابد!
بازار ![]()
اگر به روانشناسی ترامپ توجه کنیم، بسیاری از مسائل ما پاسخ داده می‌شود
این کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل با بیان اینکه اگر به نوع تعامل کشورها با ترامپ نگاه کنیم، می‌بینیم که این روانشناسی به‌خوبی میان سایر رهبران کشورها شناخته شده است، اظهار کرد: در حقیقت، ما با ترامپ به‌عنوان یک عامل روانشناختی بسیار مؤثر و تعیین‌کننده روبه‌رو هستیم. او را شناخته‌اند و بر اساس این شناخت، سعی می‌کنند به‌گونه‌ای رفتار کنند که در ظاهر برای او خوشایند باشد و طرف‌های مقابل نیز بتوانند به برخی از اهدافشان دست یابند. با این نگاه، اگر به روانشناسی ترامپ توجه کنیم، به نظر می‌رسد که بسیاری از مسائل ما پاسخ داده می‌شود.
عواملی مثل رسانه‌های تندرو بر تصمیم ترامپ اثرگذار هستند
تاجیک افزود: ضمن آنکه باید دقت کنیم که فقط شخص ترامپ در این معادله قرار ندارد و او تنها نیست بلکه یک تیم و مجموعه‌ای از افراد و عوامل ، ترامپ را مدیریت میکند و او نیز فردی منفعل نیست، بلکه مخصوصا در مورد ایران انگیزه و برنامه مشخص دارد. که به سوابق تاریخی دو کشور، مساله گروگان‌ها و اشغال سفارت امریکا، ناکامی دور اول او در برابر ایران و کار ایران با دموکراتها برای برجام برمیگردد. عوامل مؤثری از جمله لابی صهیونیستی، رسانه‌های تندرو و نئومحافظه‌کاران و حتی اسرائیل، همگی عوامل مؤثری هستند که بر ترامپ تأثیر می‌گذارند و نظر خود را به او منتقل می‌کنند. این فشارها نیز به‌نوعی به ایران منتقل می‌شود.
ترامپ به‌طور جدی برای حمله به ایران له‌له می‌زد
سفیر پیشین ایران در اردن در خصوص تضاد بین ادعای ترامپ مبنی بر نابودی تأسیسات هسته‌ای ایران و گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبنی بر نیاز به بازرسی‌های مجدد، عنوان کرد: این تضاد نیست. ترامپ به‌طور جدی برای حمله به ایران له‌له می‌زد. به‌نظر من، هر راهی که با ترامپ می‌رفتیم، همین اتفاق می‌افتاد. او به دلیل تحقیری که آمریکا در مقابل ایران متحمل شده، از آغاز انقلاب و حذف آمریکا در صحنه ایران، از زمان موضوع گروگان‌ها، به دنبال حمله بود. البته این به معنای تأیید حمله ترامپ یا فلسفه سازی برای این اقدام غیر قانونی نیست، بلکه من زمینه‌های حمله او را توضیح می‌دهم. از حذف نقش آمریکا در اثر انقلاب و لانه جاسوسی گرفته تا مباحث خاورمیانه و مسائلی که بین ایران و آمریکا موجب ایجاد دیوار بی‌اعتمادی شده است تا توانمندیهای سخت افزاری ایران و قدرت و نقش منطقه ای ایران. این شرایط به‌گونه‌ای بر ذهن ترامپ اثر گذاشته که او به دنبال کاهش و کاستن از نفوذ ایران در منطقه است و اگر بتواند، حذف ایران از معادلات خاورمیانه را هدف قرار داده است.
آژانس و ترامپ در موضوع فعالیت‌های هسته‌ای ایران تقسیم کار کردند
تاجیک با اشاره به این نکته که ترامپ به‌دنبال این بود که کارت بازی تاسیسات هسته‌ای را از دست ایران بگیرد، بیان کرد: بنابراین آژانس انرژی اتمی کار خود را انجام میدهد. به‌عبارتی، اکنون مهم‌ترین مسئله برای آن‌ها، 400 کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده است. این موضوع به‌نوعی تقسیم کار بین آمریکا و آژانس شده است که آژانس حالا دنبال میکند که این مواد به کجا رسیده و چه شده است. خواستم فقط توضیح دهم که این تناقض نیست، بلکه یک تقسیم کار و دو کار موازی است که در طول هم نیست، بلکه در عرض هم است. به‌طوری که ترامپ یک ضربه زده و حالا آژانس باید بیاید و ببیند این مواد کجا هستند. این تقسیم کار بین امریکا و اسرائیل نیز هست. اسرئیل ضربه میزند و یا اقدامات ایذائی انجام میدهد و آمریکا مدیریت صحنه میکند!
ترامپ تبعات تصمیم خود برای حمله به ایران را به آژانس سپرده است
وی اضافه کرد: یکی از تحلیل‌های قبلی این بود که ترامپ به تاسیسات هسته‌ای حمله نخواهد کرد، زیرا اولاً این مواد بلاتکلیف می‌مانند و دوم اینکه خطر اشاعه وجود دارد. ولی ترامپ به‌دلیل تصمیمی که گرفته، به تبعات آن توجهی نکرد و این تبعات را به آژانس سپرده تا آژانس بررسی کند که این مواد کجا هستند و چگونه باید با آن‌ها برخورد کرد.
باید یک استراتژی جدید در زمینه آژانس داشته باشیم
این کارشناس سیاست خارجی در مورد همکاری ایران و آژانس، تاکید کرد: به‌نظر من این همکاری ضروری است، اما واقعیت این است که ما باید یک استراتژی جدید در زمینه آژانس داشته باشیم. یعنی اینکه بخواهیم باز به روال گذشته، بازرسان هراز گاهی بیایند و بروند، مطلوب نیست. من فکر می‌کنم باید تحولی در روابط‌مان با آژانس ایجاد کنیم که اولاً آژانس در چارچوب فنی خود باقی بماند و سیاسی نشود و ثانیاً وظایفش را در قالب ان‌پی‌تی دنبال کند، نه بیشتر. لذا این موارد به‌نظر من بعد از بیانیه قاهره به یک نقشه راه بین ایران و آژانس نیاز دارد.
اروپا اعلام کرده است که از خود اختیاری ندارد
این دیپلمات با تجربه کشورمان در مورد وضعیت روابط ایران و اروپا، تشریح کرد: اروپا اکنون به یکی از معضلات سیاست خارجی ایران تبدیل شده است. از یک سو، اروپا خود را تحت تأثیر آمریکا تعریف میکند و از سوی دیگر، روابط ما با آمریکا به این شکل شده است. ما علاقمند بودیم که اگر بتوانیم با یک اروپای نسبتاً مستقل یا اروپایی که بتوان با آن تعامل کرد، مانند دوره اول ترامپ، همکاری کنیم. در آن زمان، هم برای اروپا و هم برای ما مفید بود. اما متأسفانه در این دوره، اروپا به‌گونه‌ای عمل میکند که در حقیقت تحت تأثیر آمریکا قرار دارد و به نوعی اعلام میکند که از خود اختیاری ندارد، اما در عین حال سهم‌خواهی نیز میکند. به عبارتی، از این کیک قدرت، بخشی را می‌خواهد.
اکنون کارت کمتری برای بازی در اختیار داریم
تاجیک کار ایران در ارتباط با اروپا را بسیار دشوار دانست و گفت: کار ایران در ارتباط با آمریکا و آژانس نیز با همین معضلات روبه‌رو است. ما باید بیشتر تلاش کنیم تا ببینیم چگونه می‌توانیم بین اروپا، آمریکا و آژانس، توازنی برقرار کنیم که بازی را به‌صورت برد-برد به پایان برسانیم. این در حالی است که ما آسیب‌های فراوانی در سیاست خارجی‌مان و بخش خاورمیانه آن متحمل شده‌ایم، اهرم بسیار بزرگی در دست ما بود، اما اکنون کارت کمتری برای بازی در اختیار داریم. و این مسئولیت ما را دو چندان میکند که از کارتهای باقیمانده با حساسیت و بخوبی و به موقع استفاده بهینه کنیم.
اهداف متناقضی که ترامپ در ارتباط با ایران دارد منجر به سیاست تقابلی شده است
وی با بیان این موضوع که رابطه‌مان با آمریکا به بی‌اعتمادی مفرط رسیده است، تصریح کرد: فشار سیاسی در این رابطه و در این توازن از سوی آمریکا نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. اهداف متناقضی که ترامپ در ارتباط با ایران دارد، به‌نوعی به سیاست تقابلی منجر شده است. به عبارتی، هر کاری که انجام می‌دهیم، در حقیقت هیچ زمینه‌ای برای یک سیاست نرم و آرام بین ایران و آمریکا شکل نمی‌گیرد. بخشی از این موضوع به اختلاف در دغدغه‌ها و ترجیحات دو طرف بازمی‌گردد. ما ترجیح‌مان مذاکره غیرمستقیم است، در حالی که ترجیح آمریکایی‌ها مذاکره مستقیم است.
ما باید ماتریسی از مذاکرات و برنامه‌های مذاکراتی داشته باشیم
سفیر سابق ایران در اردن در پاسخ به این سوال که حل این موانع به چه شکلی ممکن خواهد بود، تاکید کرد: حل این ترجیحات خود نیازمند چند دور مذاکرات است، به‌طوری‌که ما در حقیقت باید ماتریسی از مذاکرات و برنامه‌های مذاکراتی داشته باشیم. این موضوع توان مذاکره‌کنندگان را تحت تأثیر قرار میدهد و مذاکره در مذاکره می‌شود. مهم‌تر از همه، رویکرد حداکثری انتظارت وخواستهای ترامپ از ایران، در مسائل هسته‌ای، خاورمیانه و هر مسئله دیگری است. با توجه به آسیب‌دیدگی اهرم‌های خاورمیانه ما، ترامپ به دنبال حداکثر امتیاز است.
اروپا نقش مستقل و سازنده‌ای در روابط با ایران ایفا نکرده است
این کارشناس ارشد یادآور شد: از سوی دیگر، تعدد مراکز قدرت و لابی‌های تأثیرگذار در آمریکا ، که به آن اشاره کردم، نیز بر معضلات بین دو کشور می‌افزاید. فشارهایی که از سوی کنگره و لابی‌های صهیونیستی به ایران وارد می‌شود، همگی در حقیقت روابط بین ایران و آمریکا را مختل کرده است. در این فضا، ما با اروپا نیز با همین مشکلات مواجه هستیم و متأسفانه در دوره اخیر، چه قبل و چه بعد از جنگ 12 روزه، اروپا نقش نسبتاً مستقل و سازنده‌ای در روابط با ایران ایفا نکرده است.