عصر کرد - زومیت / تصویر درخشان زمین از فضا در حال تغییر است. پژوهشی جدید نشان می‌دهد سیاره ما به شکلی نامتقارن تاریکتر می‌شود و این پدیده، سرآغاز یک تغییر بزرگ است.
نمای سیاره زمین از فضا تصویری آشناست. اما این تصویر آشنا، یعنی سیاره‌ای درخشان با لکه‌های سبز، اقیانوس‌های آبی و ابرهای سفید، در حال تغییر است.
بازار ![]()
پژوهشی جدید نشان می‌دهد زمین در حال از‌دست‌دادن بازتابندگی خود یا به اصطلاح «تیره‌تر شدن» است. اما این فرآیند یکنواخت نیست: نیم‌کره‌ی شمالی با سرعتی بیشتر از نیم‌کره‌ی جنوبی در حال از‌دست‌دادن درخشش خود است؛ پدیده‌ای که می‌تواند تعادل سامانه‌های آب‌وهوایی سیاره را بر هم بزند و گرمایش جهانی را تسریع کند.
به‌گزارش ساینتیفیک‌امریکن، یافته‌های غیرمنتظره حاصل تحلیل 24 سال داده‌های ماهواره‌ای توسط تیمی به رهبری نورمن لوب، متخصص ارشد علوم تابش در ناسا است. پژوهشگران با مقایسه‌ی نور دریافتی از خورشید و انرژی بازتاب‌شده به فضا، به فقدان تقارن در دو نیم‌کره پی بردند.
هرچه تابش خورشید بیشتری جذب شود، نیم‌کره شمالی داغ‌تر خواهد شد
دانشمندان میزان بازتابندگی سیاره را با مفهومی به نام آلبیدو یا سپیدایی، اندازه‌گیری می‌کنند. تا پیش از این، باور عمومی بر این بود که با وجود تفاوت‌های فیزیکی آشکار، مانند خشکی و یخ بیشتر در شمال و اقیانوس‌های گسترده‌تر در جنوب، پوشش ابرها باعث می‌شود دو نیم‌کره در نهایت میزان نور یکسانی را به فضا بازتاب دهند و نوعی تقارن درخشندگی برقرار باشد. اما مطالعه‌ی جدید نشان می‌دهد تعادل در حال شکسته‌شدن است.
برایان سودن، استاد علوم جوی در دانشگاه میامی، می‌گوید: «یکی از نیم‌کره‌ها، قاره‌های بیشتری دارد و دیگری اقیانوس‌های بیشتر. یکی جنوبگان و دیگری اقیانوس منجمد شمالی را دارد.» با وجود این تفاوت‌ها، تاکنون تصور می‌شد که مجموع بازتاب آن‌ها برابر است.
اما چرا نیم‌کره‌ی شمالی در حال تیره‌تر شدن است؟ پژوهشگران چند فرضیه را مطرح می‌کنند:
اول، نیم‌کره‌ی شمالی سریع‌تر از جنوب در حال گرم‌شدن است. هوای گرم‌تر، بخار آب بیشتری را در خود نگه می‌دارد و بخار آب، خود جاذب تابش خورشید است.
عامل دوم، پارادوکسی زیست‌محیطی است: کاهش آلودگی هوا و ذرات معلق (ائروسل‌ها) در کشورهایی مانند آمریکا و چین، باعث شده نور کمتری توسط جو بازتاب شود. همزمان، ذوب شدن سریع یخ و برف در شمالگان نیز از سطح بازتابنده‌ی زمین کاسته است.
در مقابل، در نیم‌کره‌ی جنوبی عواملی مانند فوران‌های آتشفشانی بزرگ و آتش‌سوزی‌های گسترده در استرالیا در سال‌های اخیر، میزان ائروسل‌ها را افزایش داده و به طور موقت به حفظ یا افزایش بازتابندگی آن کمک کرده‌اند.
برایان سودن درباره‌ی پیامدهای این پدیده هشدار می‌دهد: «وقتی تعادل در بازتابندگی به هم می‌ریزد، کل چرخه‌ی اقلیمی برای انتقال انرژی از نیم‌کره‌ای که مازاد انرژی دارد به نیم‌کره‌ای که با کمبود مواجه است، تغییر مسیر می‌دهد.»
به بیان ساده‌تر، وقتی تعادل در بازتاب تغییر کند، کل چرخه‌ی اقلیمی به ناچار خود را بازتنظیم می‌کند تا انرژی را از نیم‌کره‌ی دارای مازاد به نیم‌کره‌ی دارای کمبود منتقل کند. این جابه‌جایی می‌تواند بر جریان‌های اقیانوسی و موقعیت کمربندهای بارشی تأثیر بگذارد؛ تغییراتی که مستقیماً بر منابع آب نیز اثر دارند.
و طبیعتاً هرچه تابش خورشید بیشتری جذب شود، نیم‌کره‌ی شمالی داغ‌تر خواهد شد. در نتیجه، یخ و برف بیشتری ذوب می‌شود و چرخه‌ی گرمایش جهانی شدت می‌گیرد. پژوهشگران می‌گویند هنوز نمی‌توان ارتباط مستقیمی میان این پدیده و افزایش بارش‌های استوایی در نیم‌کره‌ی شمالی را تأیید کرد، اما نشانه‌هایی از این روند وجود دارد.
پژوهش در نشریه PNAS منتشر شده است.