بزرگنمايي:

عصر کرد - انتخاب / پس از حمله اسرائیل به ایران در 13 ژوئن که 12 روز به طول انجامید، پرسش‌های کلیدی در تهران درباره مسیر حملات هوایی و موشکی مطرح شد. در این میان، گزارش‌های امنیتی و همچنین روایت‌های مردمی متعددی حاکی از آن بود که پهپاد‌ها و جنگنده‌های اسرائیلی از طریق مرز‌های شمالی وارد حریم هوایی ایران شده‌اند. همین مسئله باعث شد برخی محافل سیاسی در ایران انگشت اتهام را به سوی باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان، نشانه بگیرند؛ کشوری که نزدیک‌ترین متحد اسرائیل در منطقه قفقاز محسوب می‌شود.
الجزیره نوشت: در حالی که رسانه‌های فارسی‌زبان پس از حملات اسرائیل بار‌ها گزارش‌هایی منتشر کردند مبنی بر استفاده اسرائیل از حریم هوایی جمهوری آذربایجان به‌عنوان سکوی پرتاب یا گذرگاه برای پهپاد‌ها و جنگنده‌هایش، مهدی سبحانی، سفیر ایران در ارمنستان، فاش کرد که تهران به «اطلاعاتی» دست یافته که نشان می‌دهد پهپاد‌های اسرائیلی از طریق مرز‌های شمالی وارد خاک ایران شده‌اند.
در واکنشی که نشان از جدی بودن این موضوع از دید تهران دارد، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، با الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان تماس تلفنی گرفت و خواستار انجام تحقیقات دقیق و ارائه گزارش رسمی درباره این حادثه شد. در مقابل، باکو به‌طور رسمی تمامی این اتهامات را رد کرد.
بازار
شواهد مستند
روزنامه «خراسان» نوشت: «به‌نظر می‌رسد تکذیب آذربایجان نتوانسته تصمیم‌گیران ایرانی را قانع کند، چرا که شواهد میدانی و همچنین مسیر روابط دیپلماتیک باکو و تل‌آویو در سال‌های اخیر، از وجود یک اتحاد استراتژیک عمیق حکایت دارد که نمی‌توان آن را هنگام بررسی این رویداد نادیده گرفت.»
روزنامه «کیهان»، نیز نوشت: «بیشتر حملاتی که تهران و کرج را هدف قرار دادند، از سمت دریای خزر صورت گرفته‌اند، آن هم با استفاده از حریم هوایی کشور‌های همسایه شمالی ایران، به‌ویژه جمهوری آذربایجان.»
این روزنامه افزود: «از آنجا که تهران هدف اصلی حملات رژیم صهیونیستی بود، ضروری است که با این کشور همسایه با جدیت برخورد شود تا از تکرار این سناریو جلوگیری گردد.»
ردیابی میدانی
یک پژوهشگر ایرانی حوزه قفقاز جنوبی، به الجزیره گفت: نیرو‌های مرزبانی ایران در شهر‌های نَمین و گرمی در شمال غرب کشور ورود پهپاد‌های اسرائیلی از مرز‌های آذربایجان را ثبت و مستند کرده‌اند و تعدادی از آن‌ها را ساقط کرده‌اند.
او افزود: گزارش‌های مردمی و امنیتی متعددی در ایران وجود دارد که تأیید می‌کنند اشیای پرنده و جنگنده‌های اسرائیلی از فراز دریای خزر وارد حریم ایران شده‌اند. وی این مسئله را به حملات مکرر اسرائیل به تبریز – شهر بزرگ شمال‌غربی ایران – مرتبط دانست؛ حملاتی که با هدف ایجاد گذرگاه هوایی برای عبور جنگنده‌های اسرائیلی از شمال عراق به سمت آذربایجان و سپس از طریق دریای خزر به شمال ایران و نهایتاً به تهران و کرج انجام شده‌اند.
او همچنین گفت که روابط نزدیک باکو با تل‌آویو و فعالیت شرکت‌های اسرائیلی در شهرک‌های صنعتی پیشرفته در مناطق بازپس‌گرفته‌شده از ارمنستان در جنگ قره‌باغ، موجب حساسیت ایران شده است. افزون بر این، تهران تحرکات خصمانه‌ای را از سوی شرکت‌های اسرائیلی در منطقه «قیرمیزی قصبه» نزدیک باکو – که به «اسرائیل دوم» شهرت دارد – رصد کرده است.
او در پایان افزود: تولید پهپاد‌های انتحاری «هاروب» در باکو و سایر گزارش‌های امنیتی و مردمی درباره نقض حریم هوایی ایران از شمال، روایت رسمی تهران را تقویت می‌کند و مسئولان باید این موضوع را با جدیت دنبال کنند.
تکذیب‌های رسمی
در سوی دیگر، باکو رسماً این اتهامات را رد کرد و رسانه‌های جمهوری آذربایجان نیز حمله‌ای رسانه‌ای متقابل به راه انداختند و این اتهامات را «بی‌اساس» خواندند.
فرهاد عباسوف، پژوهشگر مرکز ملی مطالعات دموکراسی و امنیت در باکو، مدعی شد که ایران هیچ مدرک یا سند قابل اثباتی برای تأیید این «ادعاها» ندارد.
عباسوف همچنین به سخنان سفیر ایران در ارمنستان اشاره کرد و آن را «ادعایی بی‌اساس» دانست که هدفش تضعیف روابط دو کشور و تحریک افکار عمومی علیه آذربایجان است.
سایه اسرائیل
ویکتور سماگین، کارشناس مسائل ایران، به الجزیره گفت: هرچند تماس تلفنی پزشکیان با علی‌اف در قالب «درخواست» برای بررسی موضوع ورود پهپاد‌های اسرائیلی از خاک آذربایجان مطرح شد، اما هدف اصلی تهران جلب توجه به مشارکت راهبردی اسرائیل و آذربایجان بود؛ شراکتی که ایران آن را تهدیدی جدی تلقی می‌کند.
به گفته او، شک و تردید‌های ایران پس از آغاز جنگ غزه به اوج رسید، زیرا در آن زمان موساد فعالیت‌های خود را در کشور‌های همسایه ایران افزایش داد تا پایگاه‌هایی برای حمله فراهم آورد؛ از جمله در خاک آذربایجان.
او افزود: احتمال آن وجود داشت که با شروع درگیری نظامی بین ایران و اسرائیل، تهران حملاتی از جانب باکو را هم پیش‌بینی کرده باشد، اما به‌نظر می‌رسد که آذربایجان از همراهی کامل با شریک راهبردی‌اش (اسرائیل) خودداری کرده و همین مسئله ممکن است موجب ناخشنودی تل‌آویو شده باشد.
سماگین در پایان گفت: با توجه به اینکه موساد در طول این درگیری‌ها بیشتر بر «حملات از درون» خاک ایران تکیه داشت و از آنجا پهپاد به‌پرواز درمی‌آورد، احتمال استفاده از خاک کشور‌های همسایه در حملات مستقیم کم بوده و پرخطر به نظر می‌رسد. با این حال، اسرائیل می‌توانسته از روش‌های فریب استفاده کرده و پهپاد‌هایی را نزدیک مرز‌های آذربایجان به پرواز درآورد تا چنین جلوه دهد که آذربایجان در حمله نقش داشته، و در نتیجه، ایران را نسبت به همسایه‌اش بدبین سازد اقدامی که در راستای سیاست «تفرقه بینداز و حکومت کن» اسرائیل در قبال شریک قفقازی‌اش ارزیابی می‌شود.